EBANJELIOA JOANIREN ARABERA

 

1

¹ Hastean bazen Hitza.
Hitza Jainkoarekin zen eta Hitza Jainko zen.
² Hastean Jainkoarekin zen.
³ Jainkoak haren bidez egin ditu gauza guziak, eta egin denetik deus ez da hura gabe egin.
⁴ Haren baitan zen bizia, eta bizia gizakien argia zen;
⁵ argi harek ilunpetan argitzen du, bainan ilunpeek ez dute onartu*.
⁶ Agertu zen gizon bat Jainkoak igorria; Joanes* zuen izena. ⁷ Lekuko izaitera etorri zen, argiaren lekuko izan zadin, haren mezuaren bidez denek sinets zczaten. ⁸ Bera ez zen argia, baizik argiaren lekuko izan behar zuena.
⁹ Hitza zen egiazko argia, mundurat etorriz gizaki guziak argitzen dituena*.
¹⁰ Munduan zen eta, mundua* haren bidez egina izanagatik, mundukoek ez dute ezagutu.
¹¹ Beretarat etorri da, bainan bereek ez diote ongi etorri egin.
¹² Onartu duten guzieri, ordea, haren baitan sinesten duteneri, Jainkoaren seme-alaba izaiteko ahala eman diote.
¹³ Hauek* ez dira giza odolekoak, ez eta gizakiaren , borondatez sortuak, Jainkoarenganik sortuak dira.
¹⁴ Eta Hitza gizon egin da, eta gure artean bizi izan da*. Ikusi dugu haren Jainko-aintza, maitasun eta egiaz betea den Seme bakar gisa Aitarenganik daukan aintza.
¹⁵ Joanesek lekukotasun eman zion, oihu eginez : "Huntaz ari nintzen, erran nuenean : "Nere ondotik datorrena ni baino gehiago da, ni baino lehenagokoa baita"".
¹⁶ Alabainan, guziek haren betearen betetik ukan dugu, eta maitasuna maitasunaren gainean*.
¹⁷ Jainkoak legea Moisen bidez eman zuen; maitasuna eta egia, berriz, Jesus Mesiasen bidez etorri zaizkigu.
¹⁸ Sekula nehork ez du Jainkoa ikusi; Aitaren baitan dagon eta Jainko den Seme bakarrak eman dauku haren berri.

¹⁹ Huna Joanesen lekukotasuna, juduek* apez eta lebitar batzu igorri ziozkatenean Jerusalemetik, nor zen galdatzera. ²⁰ Harek argi eta garbi aitortu zuen :
— Ni ez naiz Mesias.
²¹ — Orduan, zer ? Elias zira ? — galdatu zioten.
Joanesek ihardetsi :
— Ez.
— Etortzekoa den profeta* zira ?
Harek ihardetsi :
— Ez.
²² Berriz galdatu zioten :
— Nor zira, bada ? Igorri gaituzteneri ihardetsi behar diotegu. Zer diozu zeure buruaz ?
²³ Joanesek, Isaias profetaren hitzak aipatuz, erran zuen :
— Basamortuan oihuka ari denaren mintzoa naiz* : "Xuxen zazue bidea Jaunari".
²⁴ Delako igorriak farisauak ziren. ²⁵ Hauek galdatu zioten :
— Mesias ez bazira, ez Elias, ez eta etortzekoa den profeta ere, zergatik ari zira, beraz, bataiatzen ?
²⁶ Joanesek ihardetsi zioten :
— Nik urez bataiatzen dut; zuen artean baduzue, ordea, ezagutzen ez duzuen bat, ²⁷ nere ondotik datorrena, eta ni ez naiz on hari oinetako lokarrien laxatzeko ere.
²⁸ Hau guzia Betanian* gertatu zen, Jordan ibaiaren bestaldean, han ari baitzen Joanes bataiatzen.

²⁹ Biharamunean, Joanesek Jesus bereganat etortzen ikusi eta erran zuen : "Huna Jainkoaren Bildotsa, munduko bekatua kentzen duena. ³⁰ Huntaz ari nintzen erran nuenean : "Nere ondotik datorren gizon bat ni baino gehiago da, ni baino lehenagokoa baita". ³¹ Nik ez nuen ezagutzen; bainan hura Israel herriari agertarazteko etorria naiz urez bataiatzera".
³² Eta beste lekukotasun hau ere eman zuen Joanesek : "Izpiritua ikusi dut, uso-itxuran, zerutik jausten eta haren gainean egoiten. ³³ Nik ez nuen ezagutzen, bainan urez bataiatzera igorri nauenak erran daut : "Izpiritua jausten eta gizon baten gainean egoiten ikusiko duzu; hura da Izpiritu Sainduaz bataiatuko duena". ³⁴ Nihaurek ikusi dut, eta lekuko naiz hura dela Jainkoaren Semea".

³⁵ Biharamunean, berriz ere han zagon Joanes bere bi dizipulurekin. ³⁶ Jesus handik iragaiten ikusirik, erran zuen : "Huna Jainkoaren Bildotsa".
³⁷ Bi dizipuluak, hori entzutearekin, Jesusi jarraiki zitzaizkion. ³⁸ Jesusek, gibelerat behatu eta jarraikitzen zitzaizkiola ikusirik, galdatu zioten :
— Zeren bila zabiltzate ?
Heiek ihardetsi :
— Rabbi, non bizi zira ? (Rabbik "Irakasle" erran nahi du).
³⁹ Jesusek erran zioten :
— Zatozte eta ikus.
Joan ziren, non bizi zen ikusi eta harekin egon ziren egun hartan. Arratsaldeko lauak aldea zen.
⁴⁰ Joanes entzun eta Jesusi jarraiki zitzaizkion bietarik bat Andre zen, Simon Petriren anaia. ⁴¹ Lehenik, bere anaia Simon aurkitu eta erran zion : "Mesias aurkitu diagu" (Mesiasek "Kristo" - Gantzutua - erran nahi du).
⁴² Eta Jesusenganat ereman zuen. Jesusek behatu eta erran zion : "Simon zira, Joanesen semea; Kefas deituko zira" (Kefasek "Petri" - Harri - erran nahi du).
⁴³ Biharamunean, Jesusek Galilearat buruz joaitea erabaki zuen. Filipe aurkitu eta erran zion : "Jarraik neri".
⁴⁴ Filipe Betsaidakoa zen, Andre eta Petriren herrikoa. ⁴⁵ Filipek Natanael aurkitu eta erran zion :
— Moisek legearen liburuan eta profetek beren izkirioetan aipatu zuten hura aurkitu diagu : Jesus, Josepen semea, Nazaretekoa.
⁴⁶ Natanaelek erran zion :
— Deus onik atera ote daiteke Nazaretetik ?
Filipek ihardetsi zion :
— Haugi eta ikusak.
⁴⁷ Natanael zatorkiola ikusi eta Jesusek erran zuen :
— Huna zinezko israeldar bat, maltzurkeriarik gabea.
⁴⁸ Natanaelek galdatu zion :
— Nondik ezagutzen nauzu ?
Jesusek ihardetsi :
— Filipek deitu aitzin, pikondoaren pean ikusia zintudan.
⁴⁹ Natanaelek erran zion :
— Irakasle jauna, Jainkoaren Semea zira, Israelgo erregea zira.
⁵⁰ Jesusek ihardetsi :
— Pikondoaren pean ikusi zintudala erran dautzutalakotz sinesten duzu ? Handiagorik ere ikusiko duzu !
⁵¹ Erran zuen oraino :
— Egiaz-egiaz diozuet : Zerua idekia ikusiko duzue, eta Jainkoaren aingeruak goiti eta beheiti Gizonaren Semearen gainean.

2

¹ Hirugarren egunean, ezteiak izan ziren Galileako Kanan, eta Jesusen ama han zen. ² Jesus eta haren dizipuluak ere gornitatuak ziren ezteietarat. ³ Eta arnoa eskastu baitzen, amak Jesusi erran zion :
— Arnorik ez dute.
⁴ Jesusek ihardetsi :
— Emaztea, hori ez da gure ikustekoa*. Nere orena* ez da oraino etorria.
⁵ Jesusen amak erran zioten zerbitzarieri : "Erranen dautzuena egizue".
⁶ Baziren han harrizko sei uruntzi, juduek beren garbiketen egiteko erabili ohi zituztenak, ehun bat pintakoa bakotxa.
⁷ Jesusek zerbitzarieri erran zioten :
— Bete untziak urez.
Gaineraino bete zituzten. ⁸ Orduan, erran zioten :
— Erauts, orai, eta ereman mahaizainari.
Hala egin zuten.
⁹ Mahaizainak ur arnotua jastatu zuen, nondik zen jakin gabe; zerbitzariek, bai, bazakiten, heiek erautsia baitzuten ura. Mahaizainak jaun ezkonberriari dei egin ¹⁰ eta erran zion : "Denek arnorik hoberena emaiten ohi dute lehenik eta, jendea edana delarik, arruntagoa; zuk, aldiz, orai arte atxiki duzu arnorik hoberena".
¹¹ Bere lehen mirakuluzko seinale hau Galileako Kanan egin zuen Jesusek; bere Jainko-aintza hola agertu zuen, eta dizipuluek haren baitan sinetsi zuten. ¹² Gero, Kafarnaumerat Joan zen bere ama, anaia eta dizipuluekin, eta han zenbait egun baizik ez ziren egon.

¹³ Hurbil zen juduen Bazko-besta, eta Jesus Jerusalemerat igan zen. ¹⁴ Tenpluan merkatariak aurkitu zituen idi, ardi eta uso saltzen, eta diru-trukalariak ere, han jarririk. ¹⁵ Jesusek, sokaz azote bat eginik, tenplutik haizatu zituen denak, beren ardi eta idiekin; trukalarien diruak barreiatu eta mahaiak uzkaili zituen. ¹⁶ Uso-saltzaileeri erran zioten : "Ken horiek hemendik. Ez egin nere Aitaren etxea merkatu-etxe".
¹⁷ Dizipulueri, Liburu Sainduak diona etorri zitzaioten gogorat : Zure tenpluaren maiteminak erreko nau*.
¹⁸ Orduan, galdatu zioten juduek :
— Zer seinale emaiten daukuzu horren egiteko eskua baduzula ?
¹⁹ Jesusek ihardetsi :
— Suntsi zazue tenplu hau eta hiru egun barne berriz eraikiko dut.
²⁰ Juduek erran zioten :
— Berrogeita sei urte* behar izan dira tenplu hunen egiteko, eta zuk hiru egun barne berriz eraikiko duzula ?
²¹ Hura, ordea, bere gorputzaren tenpluaz ari zen. ²², hiletarik piztu zenean, hori erran zuela gogoratu zitzaioten dizipulueri, eta Liburu Saindua, bai eta Jesusek errana sinetsi zuten.

²³ Jesus Basko-bestaz Jerusalemen zagola, ainitzek sinetsi zuten haren baitan, egiten zituen mirakuluzko seinaleak ikusirik. ²⁴ Bainan, Jesus bera ez zen heietaz fida, guziak ezagutzen baitzituen, ²⁵ eta ez zuen beharrik nehork nehoren berri eman zezon, berak ongi baitzakien gizakiaren baitan zer dagon.

3

¹ Nikodemo deitu gizon bat bazen, farisaua eta judu-aitzindaria. ² Gauaz Jesusenganat etorri eta erran zion :
— Irakasle jauna, badakigu Jainkoak igorri zaituela irakaspen bat guri emaiteko, nehork ez baitezazke zuk egiten ditutzun mirakuluzko seinaleak egin, Jainkoa berekin ez badu.
³ Jesusek ihardetsi zion :
— Egiaz-egiaz diozut : Jainkoaren erresuma nehork ez dezake ikus, berriz* sortzen ez bada.
⁴ Nikodemok galdatu zion :
— Nola sor daiteke norbait, zaharra bada ? Sar ote daiteke amaren sabelean, berriz sortzeko ?
⁵ Jesusek ihardetsi :
— Egiaz-egiaz diozut : Nehor ez daiteke Jainkoaren erresuman sar, uretik eta Izpiritutik sortzen ez bada. ⁶ Gizakiaganik sortua gizaki da, Izpirituaganik sortua izpiritu. ⁷ Ez harri berriz sortu behar duzuela erran dautzutalakotz. ⁸ Haizeak* non-nahitik jotzen du; haren hotsa entzuten duzu, bainan ez dakizu nondik datorren, ez norat doan. Gauza bera gertatzen da Izpirituaganik sortuarekin.
⁹ Nikodemok galdegin zion :
— Nola izan daiteke hori ?
¹⁰ Jesusek ihardetsi :
— Irakasle zira Israelen, eta hori ez dakizu ? ¹¹ Egiaz-egiaz diozut : dakiguna erraiten dugu, eta ikusi dugunaren lekuko gira; bainan zuek ez duzue gure lekukotasuna onartzen. ¹² Lurreko gauzez mintzatzean sinesten ez banauzue, nola sinetsiko nauzue zerukoez mintzatzean ?
¹³ "Nehor ez da zerurat igan, zerutik jautsi dena baizik, Gizonaren Semea*. ¹⁴ Eta Moisek basamortuan brontzezko sugea hagan altxatu zuen bezala, Gizonaren Semeak ere altxatua izan behar du, ¹⁵ haren baitan sinesten duten guziek betiereko bizia izan dezaten.
¹⁶ "Alabainan, Jainkoak hain maite izan du mundua, non bere Seme bakarra eman baitu, haren baitan sinesten duenik nehor gal ez dadin, baizik betiereko bizia izan dezan. ¹⁷ Zeren Jainkoak ez baitu Semea mundurat igorri munduaren kondenatzeko, haren bidez munduaren salbatzeko bai. ¹⁸ Haren baitan sinesten duena ez da kondenatua; sinesten ez duena, ordea, kondenatua da jadanik, Jainkoaren Seme bakarraren baitan ez baitu sinetsi. ¹⁹ Hau da kondenamenduaren arrazoina : argia mundurat etorri da, bainan gizakiek ilunpea maiteago izan dute argia baino, gaixtoak direlakotz heien egintzak. ²⁰ Alabainan, gaizkia egiten duenak hastio du argia, eta ez da argitarat hurbiltzen, haren egintzak agerian geldi ez daitezen. ²¹ Egiaren arabera ari dena, berriz, argirat hurbiltzen da, haren egintzak Jainkoak nahi bezalakoak direla ager dadin".

²² Gero, Jesus Judea alderat joan zen bere dizipuluekin, eta han egon zen heiekin, bataiatzen. ²³ Joanes ere bataiatzen ari zen Enonen, Salim ondoan*, ur ainitz baitzen han. Eta jendea bataiatzera etortzen zitzaion. ²⁴ Joanes ez zen oraino preso sartua.
²⁵ Joanesen dizipuluen eta judu baten artean* eztabada sortu zen garbiketaz. ²⁶ Joanesenganat etorri eta erran zioten :
— Irakasle, Jordanez bestaldean zurekin zen hura, zuk lekukotasun eman ziniona, orai bataiatzen ari da, eta harenganat doatzi denak.
²⁷ Joanesek ihardetsi zioten :
— Gizakiak ez du deus Jainkoak emaiten diona baizik. ²⁸ Zihaurek lekuko zaituztet erran nuela : "Ez naiz ni Mesias, haren aitzinean igorria baizik". ²⁹ Andere ezkonberria jaun ezkonberriarena* da. Jaun ezkonberriari bere adiskidea ondoan egoiten zaio, jaun ezkonberriaren mintzoa bozkarioz entzuten duela. Hori dut nik ere bozkarioa, bozkario bete-betea. ³⁰ Harek handitu behar du eta nik ttipitu.

³¹ "Gainetik datorrena denak baino gorago da. Lurretik dena lurtiarra da, eta lurrekoaz mintzo da; zerutik datorrena ³² ikusi eta entzun duenaren lekuko da; bainan haren lekukotasuna ez du nehork onartzen. ³³ Haren lekukotasuna onartzen duenak, Jainkoak egia diola segurtatzen du. ³⁴ Zeren, Jainkoak igorria mintzo denean, Jainkoa bera da mintzo, neurririk gabe emaiten baitio bere Izpiritua. ³⁵ Aitak Semea maite du, eta haren esku ezarri du dena. ³⁶ Semearen baitan sinesten duenak betiko bizia badu; bainan Semearen baitan sinetsi nahi ez duenak ez du bizia ikusiko, eta Jainkoaren haserrea, bai, gainean du".

4

¹ Farisauek entzun zuten Joanesek baino dizipulu gehiago egiten eta jende gehiago bataiatzen zuela Jesusek; ² egia erran, ez zuen Jesusek berak bataiatzen, haren dizipuluek baizik. ³ Hori jakitearekin, Judea utzi zuen Jesusek eta Galilearat Joan zen berriz.
⁴ barna iragan behar zuen. ⁵ Heldu zen, bada, Sikar deitu Samariako hirirat, Jakobek bere seme Josepi eman zion lurretik hurbil. ⁶ Han zen Jakoben putzua. Jesus, bidean akiturik, putzu hegian jarri zen. Eguerdi ingurua zen. ⁸ Dizipuluak hirirat Joanak ziren jateko erostera. ⁷ Hortan, Samariako emazte bat urketa etorri zen. Jesusek erran zion :
— Emadazu edatera.
⁹ Orduan, emazte samariarrak erran zion :
— Nola zuk, judua izanki eta, eskatzen dautazu edatera neri, naizen emazte samariarrari ? (Jakin behar da juduek harremanik ez dutela samariarrekin*).
¹⁰ Jesusek ihardetsi :
— Bazinaki Jainkoak zer eman dezakeen eta nor den edatera galdegiten dautzuna, zuk eskatuko zinioke, eta harek ur bizia* emanen lauzuke.
¹¹ Emazteak erran zion :
— Jauna, untzirik ez duzu, eta putzua barna da. Nondik aterako duzu, beraz, ur bizi hori ? ¹² aita Jakobek utzi zaukun putzu hau eta berak huntarik edan zuen, bai eta haren seme-alabek eta abereek. Hura baino gehiago ote zira zu ?
¹³ Jesusek ihardetsi zion :
— Ur huntarik edaten duena berriz ere egarrituko da; ¹⁴ nik emanen diotan uretik edanen duena, ordea, ez da sekula egarrituko; zeren nik emanen diotan ura betiereko bizia darion iturri bilakatuko baitzaio bere baitan.
¹⁵ Orduan, emazteak :
— Jauna, ur hori emadazu, berriz egarri ez nadin, eta hunat urketa etortzerik izan ez dezadan.
¹⁶ Jesusek erran zion :
— Zoazi, dei egiozu senarrari eta zato berriz hunat.
¹⁷ Emazteak ihardetsi :
— Senarrik ez dut.
Eta Jesusek :
— Ongi diozu senarrik ez duzula; ¹⁸ bost senar izan ditutzu, eta oraikoa ez duzu senarra; hortan egia diozu.
¹⁹ Emazteak erran zion :
— Jauna, profeta zirela ikusten dut. ²⁰ Gure arbasoek mendi huntan* adoratu zuten Jainkoa; zuek, juduek, aldiz, Jerusalemen adoratu behar dela diozue.
²¹ Jesusek erran zion :
— Sinets nezazu, emaztea, badator ordua, ez baituzue Aita, ez mendi huntan, ez Jerusalemen, adoratuko. ²² Zuek, samariarrek, ez dakizue zer adoratzen duzuen; guk badakigu zer adoratzen dugun, salbamendua juduenganik baita. ²³ Bainan badator ordua — hobeki erran, orai da —, egiazko adoratzaileek Aita egiaren arabera eta Izpirituak eraginik adoratuko baitute; holako adoratzaileak nahi ditu Aitak. ²⁴ Jainkoa Izpiritu da, eta hura adoratzen dutenek egiaren arabera eta Izpirituak eraginik adoratu behar dute.
²⁵ erran zion :
— Badakit Mesias, erran nahi baita Kristo, etortzekoa dela, eta harek, etorriko denean, gauza guziak erakutsiko dauzkigula.
²⁶ erran zion :
— Ni naiz Mesias, mintzo nitzaizun hau.
²⁷ Orduan etorri ziren dizipuluak eta harritu ziren Jesus emazte batekin elaka ikusteaz; halere, nehork ez zion galdegin zer nahi zuen edo zergatik mintzo zen emaztearekin.
²⁸ pegarra utzi, hirirat itzuli eta jendeari erran zion : ²⁹ "Zatozte egin dutan guzia erran dautan gizon baten ikustera. Ez ote da Mesias ?"
³⁰ hiritik atera eta Jesusenganat Joan zen.
³¹ Anartean, dizipuluak otoizka ari zitzaizkion :
— Irakasle, jan zazu.
³² harek erran zioten :
— Zuek ez dakizuen janaria badut jateko.
³³ Dizipuluak elkarri galdezka hasi ziren, orduan :
— Norbaitek jatera ekarri ote dio ?
³⁴ Jesusek erran zioten :
— Nere janaria, igorri nauenaren nahia egitea da, haren salbarnenegintza bururatu arte. ³⁵ Ez ote duzue erraiten zuek : "Lau hilabeteren buruan uzta dugu" ? Bainan, nik diozuet : Altxa begiak eta ikus alorrak : bihia zohi da uzta egiteko.
³⁶ Jadanik uzta egilea bere sariaren hartzen ari da, eta betiko bizirako fruituaren altxatzen, ereilea eta uzta egilea, biak batean bozkaria daitezen. ³⁷ zaharrak egia dio : "Batek erein, besteak uzta bildu". ³⁸ Zihaurek landu ez duzuenaren biltzera igorri zaituztet, besteek lan egin eta zuek heien lanaren ondorioak altxa.

³⁹ Hiri hartako samariar ainitzek Jesusen baitan sinetsi zuten emazteak segurtatzen baitzioten : "Egin dutan guzia erran daut".
⁴⁰ Beraz, samariarrek, Jesusenganat etorri zirenean, heiekin egoiteko eskatu zioten, eta bi egun egon zen han. ⁴¹ Jesusen mezua entzutean, ainitz gehiagok sinetsi zuten, ⁴² eta emazteari erraiten zioten : "Orai ez dugu zuk erranarengatik bakarrik sinesten; guhaurek entzun dugu, eta badakigu hau dela zinez munduaren Salbatzailea".

⁴³ egunen buruan, handik atera eta Galilearat Joan zen. ⁴⁴ Jesusek berak aitortua zuen profeta ez dela bere herrian ohoratua. ⁴⁵ Halere, Galilearat heldu zenean, galilearrek ongi etorri egin zioten, Jerusalemen izanak baitziren heiek ere Basko-bestaz, eta ikusia zuten Jesusek orduan egin guzia.
⁴⁶ Jesus Galileako Kanarat Joan zen berriz, ura arnotu zuen herrirat. Bazen han errege-funtzionari bat, semea Kafarnaumen eri zuena. ⁴⁷ Jesus Judeatik Galilearat heldu zela, Joan zitzaion, otoi Kafarnaumerat jausteko, hilzorian zuen semearen sendatzera. ⁴⁸ Jesusek erran zion :
— Seinale eta egintza harrigarriak ikusten ez baditutzue, ez duzue sinesten.
⁴⁹ Bainan errege-funtzionariak ihardetsi :
— Jauna, zato nere haurra hil aitzin.
⁵⁰ Jesusek erran zion :
— Zoazi etxerat, semea sendo duzu.
Gizonak sinetsi zuen Jesusek errana eta Joan zen.
⁵¹ Etxerateko bidean, mutilak etorri zitzaizkion semea sendo zuela erraitera. ⁵² Orduan, zer orenetan hobekitu zen galdegin zioten. Eta heiek ihardetsi :
— Atzo, arratsaldeko oren batean sukarrak utzi du.
⁵³ Aita ohartu zen ordu hartan erran ziola Jesusek : "Semea sendo duzu", eta sinetsi zuten Jesusen baitan, harek eta etxeko guziek.
⁵⁴ Bigarren mirakuluzko seinale hau Judeatik Galilearat itzultzean egin zuen Jesusek.

5

¹ Gero, juduen besta bat* ospatzen zela, Jesus Jerusalemerat itzuli zen. ² Bada Jerusalemen, Ardien atea delakoaren ondoan, ur-aska bat, bost aterbe dituena. Hebrearrez Betzata* deitzen da. ³ Aterbe heietan eri ainitz etzanik egoiten zen : itsu, maingu eta parlesiatu. ^(3b-4*). ⁵ Bazen han gizon bat, hogeita hemezortzi une hartan eri zagona. ⁶ Jesusek, han etzanik ikusi eta aspaldian hola zela jakinik, erran zion :
— Sendatu nahi duzu ?
⁷ Eriak ihardetsi :
— Jauna, ez dut nehor, ura higitzen denean, ur-askarat botako nauenik; ni heldu orduko beste batek aitzina hartzen daut.
⁸ Jesusek erran zion :
— Jeiki, har zure ohetxoa eta ibil zaite.
⁹ Berehala sendatu zen gizona; ohetxoa hartu eta ibiltzen hasi zen.
Egun hura sabatoa zen, pausueguna.
¹⁰Orduan, juduek sendatuari erran zioten :
— Sabatoa da; ez zira haizu ohetxoaren eremaitera.
¹¹ Harek ihardetsi zioten :
— Sendatu nauenak berak erran daut : "Har zure ohetxoa eta ibil zaite".
¹² Heiek galdatu zioten :
— Nor da ohetxoa hartu eta ibiltzeko erran dautzun hori ?
¹³ Bainan sendatuak ez zakien nor zen, Jesus itzali baitzen inguruko jendaldearen artean.
¹⁴ Geroxeago, Jesusek tenpluan aurkitu zuen eta erran zion :
— Horra, sendatua zira; ez gehiago bekaturik egin, makurragorik gerta ez dakizun.
¹⁵ Joan zen gizona, eta juduen buruzagieri erran zioten Jesusek zuela sendatu.

¹⁶ Hain zuzen, sabatokari halako gauzak egiten zituelakotz, juduak Jesusen pertsegitzen hasi ziren.
¹⁷ Orduan, Jesusek erran zioten : "Nere Aita geldigabe lanean ari da, eta ni ere bai".
¹⁸ Ateraldi horrengatik, juduak are gehiago Jesus hil nahiz zabiltzan, sabatoko pausuaren hausteaz bestalde, Jainkoa bere aita zuela erraiten baitzuen, hola bere burua Jainkoaren pareko eginez.
¹⁹ Jesusek erran zioten aitzina : "Egiaz-egiaz diozuet : Semeak ez dezake deus ere bere baitarik egin, Aitari egiten ikusten diona baizik : Aitak zer egin, hura bera egiten du Semeak ere. ²⁰ Alabainan, Aitak Semea maite du, eta berak egiten duen guzia erakusten dio, eta handiagoak erakutsiko diozka oraino, harrituko zaituztenak. ²¹ Aitak hilak piztu eta bizia emaiten dioten bezala, Semeak ere bizia emaiten diote, berak nahi dueneri.
²² Aitak ez du nehor jujatzen, jujatzeko ahal guzia Serneari eman dio, ²³ guziek, bera ohoratzen duten bezala, Semea ere ohora dezaten. Semea ohoratzen ez duenak, hura igorri duen Aita ere ez du ohoratzen. ²⁴ Egiaz-egiaz diozuet : nere mezua entzun eta igorri nauenaren baitan sinesten duenak betiereko bizia badu. Ez da kondenatua izanen; jadanik heriotzetik bizirat iragana da.
²⁵ "Egiaz-egiaz diozuet : badator ordua — hobeki erran, orai da —, hilek* Jainkoaren Semearen mintzoa entzunen baitute; eta entzunen dutenak biziko dira. ²⁶ Aitak bizia bere baitan daukan bezala, Semeari ere bizia bere baitan ukaitea eman dio. ²⁷ Gainera, jujatzeko eskua eman dio, Gizonaren Semea delakotz. ²⁸ Ez zaiteztela harri hortaz, baitator ordua hil guziek haren mintzoa entzunen baitute, ²⁹ eta hilobietarik aterako baitira : ongia egin zutenak bizitzeko piztuko dira; gaizkia egin zutenak, aldiz, kondenatuak izaiteko.
³⁰ "Nik ez dezaket deus ere neure baitarik egin : Aitak erranetik jujatzen dut; eta nere jujamendua zuzena da, ez baitut nere nahiaren egitea bilatzen, igorri nauen harena baizik.

³¹ "Neure buruaren aldeko lekukotasuna eman baneza, ez luke baliorik. ³² Beste batek du nere aldeko lekukotasuna emaiten, eta badakit haren lekukotasunak balio duela. ³³ Mandatariak igorri ziniozkaten Joanesi, eta harek egiaren alde lekukotasuna eman zuen. ³⁴ Ez dut gizon baten lekukotasun beharrik, bainan hau erraiten dut salba zaitezten. ³⁵ Joanesek argi egiten zuen argi-untzi piztuak bezala, eta zuek aldino batez bakarrik onartu zinuten haren argiaz bozkariatzea.
³⁶ "Nik, ordea, badut nere alde Joanesena baino balio handiagoko lekukotasuna : bete ditzadan Aitak nere gain utzi egintzak; egiten ditudan egintzak lekuko dira nere alde, eta Aitak igorri nauela frogatzen dute. ³⁷ Eta igorri nauen Aita bera ere lekuko da nere alde. Bainan zuek ez duzue sekula haren mintzorik entzun, ez haren aurpegirik ikusi, ³⁸ eta haren hitzak ere zuen baitan egoiterik ez du, harek igorria ez baituzue sinesten. ³⁹ Liburu Sainduak ikertzen ditutzue, betiereko bizia heietan aurkituko duzuelakoan; eta heiek ere lekukotasun emaiten dute nere alde. ⁴⁰ Halere, ez duzue nereganat etorri nahi bizia izan dezazuen.
⁴¹ "Ez dut gizakienganik ohorerik onartzen. ⁴² ezagutzen zaituztet eta badakit ez duzuela Jainkoa maite. ⁴³ Nere Aitaren izenean etorria naiz, bainan zuek ez nauzue onartzen; norbait bere izenean etor baladi, hura bai, onar zinezakete. ⁴⁴ Nola sinets dezakezue, zuek, elkarri ohore emaiten ari zireztenek, bainan Jainko bakarrarenganik datorren ohorea bilatzen ez duzuenek ? ⁴⁵ Ez uste izan Aitaren aitzinean salatuko zaituztedala; Moisek berak, zuen esperantzak, salatuko zaituzte. ⁴⁶ Alabainan, sinets bazinezate Mois, ni ere sinets nindezakezue, nitaz izkiriatu* baitzuen harek. ⁴⁷ Bainan, harek izkiriatua sinesten ez baduzue, nola sinetsiko duzue nik errana ?"

6

¹ Gero, Galileako (edo Tiberiadeseko) lakuaz* bestalderat Joan zen JESUS. ² Eta jende ainitz jarraikitzen zitzaion, eriak sendatuz egiten zituen mirakuluzko seinaleak ikusten baitzi~ tuzten. ³ Jesus mendirat igan eta han jarri zen bere dizipuluekin. ⁴ Hurbil zen Bazko, juduen besta nagusia. ⁵ Jesusek, jende ainitz zatorkiola ikusirik, Filipi erran zion :
— Non erosiko ginuke ogia, jan dezaten ?
⁶ Frogatzeko erran zion hori, ongi baitzakien berak zer eginen zuen.
⁷ Filipek ihardetsi :
— Berrehun denarioren ogia* ez litzateke aski bakotxak puxka bat ukaiteko.
⁸ Bere dizipuluetarik batek, Simon Petriren anaia Andrek, erran zion :
⁹ -Bada hemen bost garagar-ogi eta bi arrain ttipi dituen mutiko bat; bainan zer da hori hainbesterentzat ?
¹⁰ Jesusek jendea jarrarazteko manatu zioten dizipulueri. Belar ainitz bazen leku hartan, eta jarri ziren denak. Bost milako bat gizon bazen. ¹¹ Jesusek ogiak hartu eta, esker onezko otoitza egin ondoan, partekatu zituen jarririk zaudenen artean, berdin arrainak ere, nahi zuten bezainbat. ¹² Eta ase zirenean, Jesusek dizipulueri erran zioten : "Bil ondarrak, deus gal ez dadin".
¹³ Bildu zituzten, bada, eta bost garagar-ogietarik jan zuteneri gelditu zitzaizkioten ondarrez hamabi zare bete zituzten. ¹⁴ mirakuluzko seinale hura ikusirik, jendeek zioten : "Hau da zinez mundurat etortzekoa zen profeta".
¹⁵ Jesusek baitzakien indarrez eremanen zutela errege egiteko, mendirat Joan zen berriz, bakarrik.

¹⁶ Arratsean, Jesusen dizipuluak lakurat jautsi ¹⁷ eta, untzirat iganik, lakuaz bestalderat abiatu ziren, Kafarnaumerat buruz. Iluna zen jadanik, eta Jesus ez zitzaioten etorria. ¹⁸ Haize azkar batek lakua uhainetan ezarri zuen. ¹⁹ Bospasei kilometra* arraunean egin ondoan, Jesus lakuan oinez untzirat hurbiltzen ikusi zuten, eta beldurrak hartu zituen. ²⁰ Jesusek, ordea, erran zioten : "Ni naiz. Ez beldur izan !"
²¹ Untzian hartu nahi izan zuten, bainan untzia berehala zoatzin tokirat heldu zen.

²² Biharamunean, lakuaz bestaldean egon jendea ohartu zen han untzi bat baizik ez zela izan eta Jesus ez zela untzirat igan dizipuluekin, hauek bakarrik Joan zirela. ²³ Anartean, beste zenbait untzi Tiberiadesetik etorri ziren, Jaunak esker onezko otoitza egin eta ogia jan zuten lekuaren ondorat. ²⁴ Ez Jesus eta ez dizipuluak ez zirela han ikustearekin, jendea untzi heietarat igan eta Kafarnaumerat Joan zen, Jesusen bila. ²⁵ Lakuaz bestaldean aurkitu eta erran zioten :
— lrakasle jauna, noiz etorri zira hunat ?
²⁶ Jesusek ihardetsi :
— Egiaz-egiaz diozuet : nere bila zabiltzate, ez ikusi ditutzuen mirakuluzko seinaleengatik, ogia asetzeraino jan duzuelakotz baizik. ²⁷ Lan egizue, ez galtzen den janariagatik, baizik irauten eta betiereko bizia emaiten duen janariagatik; hori Gizonaren Semeak emanen dautzue, Jainko Aitak bere nagusigoaren ordezkari egin duenak.
²⁸ Orduan, galdatu zioten :
— Zer egin behar dugu Jainkoak nahi duenaren egiteko ?
²⁹ Jesusek ihardetsi :
— Hau da Jainkoak nahi duena : harek igorri duenaren baitan sinets dezazuen.
³⁰ Galdatu zioten, orduan :
— Zer seinale emaiten daukuzu, bada, ikus dezagun eta zutan sinets ? Zer egiten duzu ? ³¹ Gure arbasoek mana jan zuten basamortuan, Liburu Sainduak dion bezala : Zerutikako ogia eman zioten jatera*.
³² Jesusek ihardetsi :
— Egiaz-egiaz diozuet : Ez zaitzuen Moisek eman zerutikako ogia, nere Aitak emaiten dautzue zerutikako egiazko ogia. ³³ Zeren Jainkoaren ogia, zerutik jautsi eta munduari bizia emaiten diona baita.
³⁴ Orduan, eskatu zioten :
— Jauna, emaguzu beti ogi hortarik.
³⁵ Jesusek ihardetsi :
— Ni naiz bizia emaiten duen ogia*; nereganat datorrena ez da gosetuko, eta nere baitan sinesten duena ez da sekula egarrituko. ³⁶ Zuek, ordea, lehen ere erran dautzuet, ez duzue sinesten, nahiz eta ikusi nauzuen. ³⁷ Aitak emaiten dauzkitan guziak etorriko zaizkit eta etortzen zaitana ez dut neholaz ere kanporat botako, ³⁸ ez bainaiz zerutik jautsi nere nahia egitera, baizik igorri nauenaren nahia. ³⁹ Eta huna igorri nauenaren nahia : harek eman dauzkitan guzietarik bat ere gal ez dezadan, baizik pitz ditzadan azken egunean. ⁴⁰ Bai, huna nere Aitak nahi duena : Semea ikusi eta haren baitan sinesten duenak betiereko bizia izan dezan; eta nik piztuko dut azken egunean.
⁴¹ Orduan, marmarika hasi ziren juduak, "Ni naiz zerutik jautsi ogia" erran zuelakotz, ⁴² eta zioten :
— Ez ote da hori Jesus, Josepen semea ? Ez ote ditugu horren aitamak ezagutzen ? Nolaz dio, orai, zerutik jautsia dela ?
⁴³ Jesusek ihardetsi :
— Ez ar marmarika zuen artean. ⁴⁴ ez daiteke nereganat etor, igorri nauen Aitak erakartzen ez badu; eta nik piztuko dut azken egunean. ⁴⁵ Profeten liburuan izkiriatua da : Jainkoaren ikasle izanen dira denak. Aita entzuten eta harek irakatsia beretzen duena nereganat dator. ⁴⁶ Nehork ez du Aita ikusi Jainkoarenganik datorrenak baizik.
⁴⁷ "Egiaz-egiaz diozuet : Sinesten duenak* betiereko bizia badu. ⁴⁸ Ni naiz bizia emaiten duen ogia. ⁴⁹ Zuen arbasoek mana jan zuten basamortuan eta, halere, hil ziren. ⁵⁰ Bestelakoa da zerutik jausten den ogia : hartarik jaten duena ez da hilen. ⁵¹ Ni naiz zerutik jautsia den ogi bizia; ogi huntarik jaten duenak betiereko bizia izanen du. Eta nik emanen dutan ogia nere gorputza da, mundua bizi dadin emana".
⁵² Hitz hauek eztabada gogorra piztu zuten juduen artean.
Hau zioten :
— Nola eman diezaguke hunek bere gorputza jatera ?
⁵³ Jesusek erran zioten :
— Egiaz-egiaz diozuet : Gizonaren Semearen gorputza jaten eta haren odola edaten ez baduzue, ez duzue bizirik izanen zuen baitan. ⁵⁴ Nere gorputza jaten eta nere odola edaten duenak betiereko bizia badu, eta nik piztuko dut azken egunean. ⁵⁵ nere gorputza egiazko janaria baita, eta nere odola egiazko edaria. ⁵⁶ Nere gorputza jaten eta nere odola edaten duenak nerekin bat egiten du, eta nik harekin. ⁵⁷ Bizia duen Aitak igorri nau eta hari esker dut nik bizia; halaber, ni jaten nauenak ere neri esker izanen du bizia. ⁵⁸ Hau da zerutik jautsi ogia; ez da zuen arbasoek jan zutena bezalakoa, heiek hil baitziren; ogi huntarik jaten duenak betiereko bizia izanen du.
⁵⁹ Irakaspen hau guzia Kafarnaumeko sinagogan eman zuen Jesusek.

⁶⁰ Jesus hola mintzo entzun eta haren dizipuluetarik ainitzek egin zuten : "Gogorregiak erran ditu. Nork onar dezazke ?"
⁶¹ Dizipuluak marmarika ari zirela oharturik, Jesusek erran zioten : "Fedea galbidean ote duzue horrengatik ? ⁶² Eta Gizonaren Semea lehen zagon tokirat igaiten ikusten bazinute ? ⁶³ Izpiritua da bizi-emaile; gizakia, berez, deusetarako ez da. Erran dauzkitzuetan hitzak izpiritu eta bizi dira. ⁶⁴ Bainan zuen artean badira sinesten ez dutenak".
Alabainan, Jesusek hastetik bazakien nork ez zuen sinesten eta nork salduko zuen. ⁶⁵ Eta erran zuen gainera : "Horrengatik erran dautzuet ezin dela nehor nereganat etor, Aitak hori emaiten ez badio".
⁶⁶ Ordutik, haren dizipuluetarik ainitzek gibelerat egin zuten, eta harekin ibiltzea utzi. ⁶⁷ Orduan, Jesusek Hamabieri erran zioten :
— Eta zuek ez duzue Joan nahi ? ⁶⁸ Simon Petrik ihardetsi zion :
— Jauna, norenganat Joan gintezke ? Zuk ditutzu betiereko bizia emaiten duten hitzak. ⁶⁹ Eta guk sinetsi dugu eta badakigu zu zirela Jainkoaren Saindua.
⁷⁰ Jesusek ihardetsi zioten :
— Ez ote zaituztet nik hautatu Hamabiak ? Halere, zuetarik bat debru bat da.
⁷¹ Simonen seme Judas lskariotez ari zen; hau baitzen, Hamabietarik bat izanik ere, Jesus salduko zuena.

7

¹ Gero Jesus Galilean ibili zen. Ez zuen Judean ibili nahi, juduek hil nahi baitzuten. ² Etxola-besta*, juduen bestetarik bat, hurbil zelarik, ³ bere anai-arrebek Jesusi erran zioten :
— Zoazi hemendik Judearat, egiten ditutzunak zure dizipuluek ere ikus ditzaten. ⁴ Bere burua ezagutarazi nahi duena ez da gordean aritzen. Hainbestekoak egiten eta emazu mundu guziak ikusteko gisan.
⁵ Zeren, bere haurrideek ere ez zuten haren baitan sinesten. ⁶ Jesusek erran zioten :
— Nik ez dut oraino tenore; zuek, aldiz, beti tenore duzue.
⁷ Munduak herrarik ez dezake izan zuentzat; neretzat, bai, herra badu, argitan ezartzen baitut gaixtoak direla haren egintzak. ⁸ Zoazte zuek bestarat; ni ez noa, nere tenorea ez baita oraino etorria.
⁹ Hori erran eta Galilean egon zen. ¹⁰ Bainan haurrideak bestarat Joan ondoan, bera ere Joan zen; bainan ez agerian, gordeka bezala baizik.

¹¹ Juduak Jesusen bila zabiltzan, bestan, erranez : "Non ote da ?" ¹² Eta jendeak ele-mele ainitz zerabilan; batzuk zioten : "Gizon ona da". Beste batzuk, berriz : "Ez, jendearen enganatzen ari da". ¹³ Bainan, nehor ez zen hartaz agerian mintzatzera ausartatzen, juduen beldurrez.
¹⁴ Bestaren erdialderat, tenpluan agertu zen Jesus, eta irakasten hasi. ¹⁵ Juduak, harrituak ziren, ziotela :
— Nolaz da hain jakintsu, ikasten ibili gabe* ?
¹⁶ Jesusek ihardetsi zioten :
— Nere irakaspena ez dut nerea, baizik igorri nauen harena. ¹⁷ Jainkoaren nahia egiteko prest dagonak jakinen du irakaspen hau Jainkoaganik den ala nere burutarik mintzo naizen. ¹⁸ burutarik mintzo denak bere ohorea du bilatzen ; bainan igorri duenaren ohorea bilatzen duena fidagarria da, eta ez du faltsukeriarik. ¹⁹ Ez ote zaitzuen Moisek eman legea ? Halere, zuetarik nehork ez du legea betetzen. Zergatik zabiltzate ni hil nahiz ?
²⁰ Jendeak ihardetsi zion :
— Burutik baduzu ! Nor dabil zu hil nahiz ?
²¹ ihardetsi zioten :
— Harrituak zirezte sabatokari egin dutanagatik. ²² Bainan pentsa : Moisek ebakitzaren legea ezarri zaitzuen (egia erran, ohidura hori ez zen Moisekin hasi, arbasoekin baizik), eta gizona sabatokari ere ebakitu ohi duzue. ²³, Moisen legea ez hausteagatik, ebakitzea sabatokari ere egiten bazaio gizonari, zergatik haserretzen zirezte nere kontra, sabatokari gizon baten gorputz osoa sendatu dutalakotz ? ²⁴ Ez juja itxuren arabera, juja zuzentasunez.

²⁵ Jerusalemen bizi ziren batzuk erraiten zuten : "Ez ote da hau hil nahi dutena ? ²⁶ Horra agerian mintzo dela, eta ez diote deusik erraiten. Buruzagiek zinez onartu ote dute'Mesias dela ? ²⁷ Mesias etorriko denean, nehork ez du jakinen nongoa den; hau, ordea, badakigu nongoa den".
²⁸ Jesusek, orduan, tenpluan irakasten ari zelarik, oihu egin zuen : "Ni ezagutzen nauzuela, eta badakizuela nongoa naizen ! Bainan ez naiz neure burutarik etorria, fidagarria denak igorria nau, eta zuek ez duzue hura ezagutzen. ²⁹ Nik, bai, ezagutzen dut, harenganik bainator, eta harek igorria bainaiz".
³⁰ Berehala arrastatu nahi izan zuten, bainan nehork ez zion eskua gainean ezarri, ez baitzen oraino haren ordua. ³¹ ainitzek haren baitan sinetsi zuten ziotela : "Mesias etorriko denean, hunek baino mirakuluzko seinale gehiago eginen ote du ?"
³² Farisauek entzun zuten zer ele-mele zerabilan jendeak Jesusez. Orduan, apezburuek eta farisauek goardiak igorri ziozkaten arrastatzera. ³³ Jesusek erran zuen : "Oraino apur bat zuekin egon eta igorri nauenarenganat Joanen naiz. ³⁴ Nere bila ibiliko zirezte, bainan ez nauzue aurkituko, ni egonen naizen tokirat ezin baitzirezte Joan".
³⁵ elkarren artean zerabilaten : "Norat Joanen da hau, guk ez aurkitzeko ? Greziarren artean barreiatu juduetarat Joanen ote da, greziarreri* bere irakaspenaren emaitera ? ³⁶ Zergatik erraiten du "Nere bila ibiliko zirezte, bainan ez nauzue aurkituko, ni egonen naizen tokirat ezin baitzirezte Joan" ?"

³⁷ Bestako azken egunean, egun ospetsuenean, Jesusek, xutik, oihu egin zuen : "Egarri dena etor bedi nereganat, eta edan beza ³⁸ nere baitan sinesten duenak. Liburu Sainduek diotenaz, ur bizizko errekak sortuko zaizkio barne-barnetik*".
³⁹ Haren baitan sinetsiko zutenek ukanen zuten Izpirituaz erran zuen hori; alabainan, ez zen oraino Izpiritua emana, Jesusen Jainko-aintza ez zelakotz oraino agertua.

⁴⁰ Jesusen hitz horiek entzun zituztenetarik batzuk zioten : "Zinez hau da etortzekoa den profeta*". ⁴¹ Beste batzuk erraiten zuten : "Hau da Mesias". Beste zenbaitek, aldiz : "Galileatik etor ote daiteke Mesias ? ⁴² Liburu Sainduak ez ote dio Daviden hazitik eta haren herritik, Betleemetik, etorriko dela ?"
⁴³ Jendea zatitu zen, beraz, Jesusengatik.
⁴⁴ Batzuk arrastatu nahi zuten, bainan nehork ez zion eskua gainean ezarri. ⁴⁵ Goardiak apezburu eta farisauenganat itzuli ziren. Hauek galdatu zieten :
— Zergatik ez duzue ekarri ?
⁴⁶ Goardiek ihardetsi :
— Ez da sekula nehor hori bezala mintzatu.
⁴⁷ Orduan, farisauek :
— Zuek ere enganatu ote zaituzte ? ⁴⁸ Buruzagi edo farisauetarik batek ere sinetsi ote du haren baitan ? ⁴⁹ Bainan legea ezagutzen ez duen jende hori madarikatua da.
⁵⁰ Nikodemok, farisauetarik batek, lehentxeago Jesusenganat Joan zenak, erran zioten :
⁵¹ -Gure legearen arabera, haizu ote gira nehoren kondenatzera, lehenik bera entzun eta zer egin duen jakin gabe ?
⁵² Besteek ihardetsi :
— Zu ere galilearra ote zira ? Iker Liburu Sainduak, eta ikusiko duzu Galileatik ez dela sekula profetarik atera.

⁵³ (Eta nor bere etxerat Joan zen.

8

¹ Jesus Oliamendirat Joan zen. ² Biharamunean, goizean goizik tenplurat itzuli zenean, herri guzia etorri zitzaion. Jesus jarri eta irakasten hasi zen.
³ Orduan, lege-irakasle eta farisauek emazte bat, adulterioan harrapatua, ekarri zioten eta erdierdian ezarri. ⁴ Jesusi erran zioten :
— lrakasle jauna, emazte hau adulterioan ari zela harrapatu dute. ⁵ Moisek, legean, holakoak harrika hiltzeko manatu zaukun; zuk zer diozu ?
⁶ Galde hori egin zioten hutsean atzemaiteagatik, gero salatzeko. Bainan Jesus, ukurturik, eriaz lurrean izkiriatzen hasi zen. ⁷ Heiek, ordea, galde eta galde ari baitzitzaizkion, xutitu zen Jesus eta erran zioten :
— Zuetan bekaturik gabe denak lehen harria bota dezola.
⁸ Eta berriz ukurturik, lurrean izkiriatzen men. ⁹ Hori entzutearekin, bat bestearen ondotik Joan ziren, zaharrenetarik haste. Jesus bakarrik gelditu zen, emaztea aitzinean zuela. ¹⁰ Jesusek, xutitu eta, erran zion :
— Emaztea, non dira salatzaileak ? Nehork ez zaitu kondenatu ?
¹¹ Harek ihardetsi :
— Nehork, Jauna.
Orduan, Jesusek :
— Nik ere ez zaitut kondenatzen; zoazi, eta ez egin berriz bekaturik.)

¹² Jesus jendeari mintzatu zitzaion berriz :
— Ni naiz munduarentzat argia*; jarraikitzen zaitana ez da ilunpean ibiliko, bizia emaiten duen argia ukanen du.
¹³ Orduan, farisauek erran zioten :
— Zeure buruari emaiten diozu lekukotasun; beraz, zure lekukotasunak ez du baliorik.
¹⁴ Jesusek ihardetsi :
— Neure buruari nihaurek lekukotasun emaiten badiot ere, nere lekukotasunak balio du, baitakit nondik etorria naizen eta norat noan; bainan zuek ez dakizue, ez nondik natorren, ez eta norat noan. ¹⁵ Zuek gizakiaren gisa* jujatzen duzue; nik ez dut nehor jujatzen*. ¹⁶ Eta juja baneza ere, nere jujamendua baliozkoa litzateke, ez bainezake nik bakarrik juja, igorri nauen Aita ere nerekin da. ¹⁷ Zuen legean izkiriatua da bi lagunen lekukotasuna baliozkoa dela. ¹⁸ Nere buruari nihaurek lekukotasun emaiten diot, bainan igorri nauen Aitak ere lekukotasun emaiten daut. ¹⁹ Orduan, galdatu zioten :
— Non da zure Aita ?
Jesusek ihardetsi :
— Ez gaitutzue ezagutzen, ez ni, ez nere Aita; ezagutzen baninduzue, nere Aita ere ezagutuko zinukete.

²⁰ Hitz hauek tenpluan irakasten ari zelarik erran zituen Jesusek dirutegi ondoan*. Halere, nehork ez zuen arrastatu, ordua ez baitzuen oraino etorria.
²¹ Jesusek erran zioten oraino :
— Banoa, eta zuek nere bila ibiliko zirezte, bainan zuen bekatuan hilen zirezte. Noan tokirat zuek ezin zirezte Joan.
²² Orduan, juduek :
— Bere buruaz beste eginen ote du, erraiteko "Noan tokirat zuek ezin zirezte Joan" ?
²³ Jesusek aitzina :
— Zuek beherekoak zirezte, ni gainekoa naiz; zuek mundu huntakoak zirezte, ni ez naiz mundu huntakoa. 24 Horrengatik erran dautzuet zuen bekatuetan hilen zireztela; zeren, naizena naizela* sinesten ez baduzue, zuen bekatuetan hilen zirezte.
²⁵ Orduan, erran zioten :
— Nor zira zu ?
Jesusek ihardetsi :
— Hastetik erraiten ari nitzaizue*. ²⁶ Zuetaz badut ainitz erraitekorik eta jujatzekorik. Bainan igorri nauena fidagarria da ; eta nik hari entzun diotana, hura bera erraiten diot munduari.
²⁷ Bainan ez ziren jabetu Aitaz mintzo zitzaiotela. ²⁸ Orduan, Jesusek erran zioten :
— Gizonaren Semea altxatuko duzuenean ohartuko zirezte naizena naizela, eta ez dutala deus neure burutarik egiten : Aitak irakatsia bakarrik erraiten dut. ²⁹ Nerekin dut igorri nauena; ez nau, ez, bakarrik utzi, harek atsegin duena egiten baitut beti.
³⁰ Hola mintzatu zen Jesus, eta ainitzek sinetsi zuten haren baitan.

³¹ Orduan, haren baitan sinetsi zuten judueri Jesusek erran zioten :
— Nere mezuan irauten baduzue, zinez nere dizipulu zirezte; ³² hola, egia ezagutuko duzue, eta egiak libratuko zaituzte.
³³ lhardetsi zioten :
— Gu Abrahamen hazikoak gira, eta ez gira sekula nehoren esklabo izan. Nola diozu libre izanen girela ?
³⁴ Jesusek ihardetsi :
— Egiaz-egiaz diozuet : Bekatu egiten duen oro bekatuaren esklabo da. ³⁵ Eta esklaboa ez da betikotz etxean egoiten; semea, ordea, bai. ³⁶ Beraz, Semeak libratzen bazaituzte, egiazki libre izanen zirezte. ³⁷ Badakit, bai, Abrahamen hazikoak zireztela; bainan ni hil nahiz zabiltzate, nere mezua zuen baitan sartzen ez delakotz. ³⁸ Nere Aitaren ondoan ikusiaz mintzo naiz ni; zuek, aldiz, zuen aitari entzuna egiten duzue.

³⁹ Jesusi ihardetsi zioten :
— Abraham dugu aita.
Jesusek berriz :
— Abrahamen seme bazinete, Abrahamek egin zuena egin zinezakete. ⁴⁰ Orai ni hil nahiz zabiltzate, Jainkoari entzun diotan egia erran dautzuetalakotz; Abrahamek ez zuen holakorik egin. ⁴¹ Zuek, zuen aitak egin duena egiten duzue.
lhardetsi zioten :
— Ez gira sasikumeak*; Jainkoa dugu aita bakarra.
⁴² Jesusek, orduan :
— Jainkoa bazinute aita, maiteko nindukezue, Jainkoarenganik atera eta etorri bainaiz; ez naiz neure baitarik etorria, harek igorria nau. ⁴³ Zergatik ez duzue konprenitzen erraiten dautzuetana ? Nere mezua ez baituzue entzuten ahal. ⁴⁴ duzue aita, eta zuen aitaren gutiziak egin nahi ditutzue. Hura gizon-hiltzaile izan da hastetik, eta ez da egian oinarritua, haren baitan egiarik ez baita. Gezurra dionean, bere-berea duenetik ari da, gezurtia baita, eta gezurraren aita.
⁴⁵ Ni, berriz, egia diotalakotz, ez nauzue sinesten. ⁴⁶ Zuetarik nork sala dezake nitan bekaturik ? Bainan egia badiot, zergatik ez nauzue sinesten ? ⁴⁷ Jainkoarena denak Jainkoak errana onartzen du; zuek ez duzue onartzen, Jainkoarenak ez zireztelakotz.
⁴⁸ Orduan, juduek ihardetsi zioten :
— Ez ote dugu arrazoin samariarra* zirela eta burutik baduzula ?
⁴⁹ Jesusek ihardetsi :
— Burutik xuxen naiz; nik neure Aita ohoratzen dut, eta zuek desohoratzen nauzue; ⁵⁰ nik ez dut neure ohorea bilatzen; beste batek bilatzen du neretzat, eta harek du jujatzen. ⁵¹ Egiaz-egiaz diozuet : nere mezua begiratzen duenak ez du heriotzerik sekula ikusiko.
⁵² Juduek erran zioten :
— Orai badakigu burutik baduzula, Abraham hil da eta profetak ere bai; eta zuk diozu : "Nere hitza begiratzen duena ez da sekula hilen". ⁵³ Gure aita Abraham baino gehiago ote zira zu ? Hura hil da eta profetak ere bai; nor daukazu zeure burua ?
⁵⁴ ihardetsi :
— Nihaurek ohora baneza neure burua, ohore horrek deusik ez luke balio; Aitak nau ohoratzen, zuen Jainkoa dela diozuen harek.
⁵⁵ Zuek, ordea, ez duzue ezagutzen; nik, bai, ezagutzen dut, eta ez dutala ezagutzen erran baneza, zuek bezalako gezurtia nintzateke; bainan ezagutzen dut, eta haren mezua begiratzen ere. ⁵⁶ aita Abraham loriatu zen nere eguna ikusiko zuelakoan; ikusi du, eta bozkariatu da.
⁵⁷ Orduan, juduek erran zioten :
— Berrogeita hamar urterik ez duzu, eta Abraham ikusi duzula ?
⁵⁸ Jesusek ihardetsi :
— Egiaz-egiaz diozuet : Abraham sortu baino lehen, ni banaiz.
⁵⁹ Orduan, harriak hartu zituzten hari botatzeko; bainan Jesus gorde zen eta tenplutik atera.

9

¹ Zoala, sortzetik itsua zen gizon bat ikusi zuen Jesusek. ² Eta dizipuluek galdegin zioten :
— Irakasle jauna, nork egin du bekatu hau itsu sortzeko, berak ala hunen aitamek ?
³ Jesusek ihardetsi :
— Ez berak, ez eta aitamek; Jainkoaren egintzak hunen baitan ager daitezen sortu da itsu. ⁴ Argi deno, igorri nauenaren egintzak bete behar ditut; badator gaua, nehork ez baitezake lanik egin orduan. ⁵ Munduan naizeno, munduaren argia naiz.
⁶ Hori erran eta tua bota zuen lurrerat, tuaz lohia egin eta itsuari begiak lohiz perekatu. ⁷ Gero, erran zion :
— Zoazi garbitzera Siloeko uraskarat* (Siloek "Igorria" erran nahi du).
Joan zen; garbitu eta ikusten zuela itzuli zen. ⁸ Auzoek eta lehenago eske ikusi ohi zutenek erraiten zuten :
— Ez ote da hori jarririk eske egoiten zena ?
⁹ Batzuk zioten :
— Bai, hura da.
Beste batzuk, berriz :
— Ez, haren iduriko norbait da.
Berak, ordea, zion :
— Bai, ni naiz.
¹⁰ Galdatu zioten :
— Nola ideki zaizkik begiak ?
¹¹ Harek ihardetsi :
— Jesus delakoak lohia egin du, begiak hartaz perekatu eta erran daut : "Zoazi Siloerat, eta ikuz zaite"; Joan, ikuzi eta ikusten hasi naiz.
¹² Galdegin zioten :
— Non da orai gizon hura ?
Harek ihardetsi :
— Ez dakit.

¹³ Itsu ohia farisaueri ereman zieten.
¹⁴ Hain zuzen, sabatoa zen Jesusek lohia egin* eta begiak ideki ziozkan eguna. ¹⁵ Orduan, farisauek ere galdegin zioten nola hasi zen ikusten. Harek ihardetsi :
— -Lohia ezarri daut begietan, ikuzi naiz, eta ikusten dut.
¹⁶ Farisauetarik batzuk zioten :
— Gizon hori ez dator Jainkoarenganik, sabatoko pausua ez baitu begiratzen.
Beste batzuk, berriz, zioten :
— Nola egin lezake bekatari batek holako mirakuluzko seinalerik ?
Eta zatituak ziren elkarren artean.
¹⁷ Orduan, berriz galdatu zioten itsuari :
— Eta hik, zer diok begiak ideki dauzkikanaz ?
Harek ihardetsi :
— Profeta da.
¹⁸ Juduek, ordea, ez zuten sinetsi nahi gizon hura itsu izan eta gero ikusten hasi zela. Beraz, haren aitamak deitu ¹⁹ eta galdegin zieten :
— Hau ote da zuen semea, itsu sortu zela diozuena ? Nolaz ikusten du, bada, orai ?
²⁰ Aitamek ihardetsi zieten :
— Guk dakiguna da gure semea dela eta itsu sortu zela; ²¹ bainan orai nola ikusten duen edo begiak nork ideki diozkan, hori ez dakigu. Galdegiozue berari, adinetan da bere buruaren berri emaiteko.
²² Aitamek hola ihardetsi zuten juduen beldur zirelakotz, hauek ordukotz erabakia baitzuten Jesus Mesias zela aitortzen zuena sinagogatik kanpo ezartzea. ²³ Horrengatik erran zuten aitamek : "Adinetan da, galdegiozue berari".
²⁴ Farisauek itsu izana bigarren aldikotz deitu eta erran zioten :
— Errak egia Jainkoaren aitzinean*. Guk bazakiagu gizon hori bekataria dela.
²⁵ Harek ihardetsi :
— Ez dakit bekataria den ala ez. Dakitana da itsu nintzela eta orai ikusten dutala.
²⁶ Heiek berriz :
— Zer egin dauk ? Nola ideki dauzkik begiak ?
²⁷ Eta harek ihardetsi :
— Jadanik errana dautzuet, eta ez dautazue kasurik egin. Zergatik nahi duzue berriz entzun ? Zuek ere haren dizipulu izan nahi duzue ala ?
²⁸ Heiek laidoz estali eta erran zioten :
— Hi, bai, haren dizipulu; gu Moisen dizipulu gaituk. ²⁹ Bazakiagu Jainkoa Moisi mintzatu zitzaiola, bainan hori nondikakoa den ez zakiagu.
³⁰ Harek ihardetsi :
— Hori da bai harritzekoa ! Zuek nondikakoa den ez jakin, horrek begiak ideki dauzkitalarik ! ³¹ Badakigu Jainkoak ez dituela bekatariak entzuten, bainan jainkotiarra eta haren nahia egiten duena entzuten duela Jainkoak. ³² Egundaino ez dugu entzun itsu sortu bati nehork begiak ideki diozkanik. ³³ Jainkoaganikakoa ez balitz, gizon horrek ezin lezake deus egin.
³⁴ Heiek ihardetsi zioten :
— Sortzetik dena bekatu izanki eta eskolatu behar gaituk ?
Eta sinagogatik kanpo ezarri zuten.

³⁵ Jesusek jakin zuen kanpo ezarri zutela eta, harekin buruz buru eginik, galdatu zion :
— Sinesten duzu Gizonaren Semearen baitan ?
³⁶ Harek ihardetsi :
— Nor da, Jauna, haren baitan sinets dezadan.
³⁷ Jesusek erran zion :
— Ikusia duzu. Mintzo zaitzuna bera da.
³⁸ Orduan, Jesusen aitzinean ahuspekatu eta erran zion :
— Sinesten dut, Jauna.
³⁹ Gero, Jesusek erran men :
— Mundu hunen auzitan ezartzera etorria naiz : ikusten ez dutenek ikusiko dute, eta ikusten dutenak itsu bilakatuko dira.
⁴⁰ Jesusekin zauden farisau batzuk, hori entzunik, erran zioten :
— Gu ere itsuak ote gira ?
⁴¹ Jesusek ihardetsi :
— Itsu bazinete, bekaturik ez zinukete; bainan ikusten duzuela baitiozue, zuen bekatuak dirau.

10

¹ "Egiaz-egiaz diozuet : artegian atetik sartzen ez dena, baizik gainka beste nonbaitetik, ohoina da eta gaixtagina. ² Atetik sartzen dena, berriz, artzaina da. ³ Hari idekitzen dio atezainak, eta haren mintzoa entzuten dute ardiek; ardi bakotxa bere izenez deitu eta kanporat eremaiten ditu. ⁴ Denak atera dituenean, aitzinean joaiten zaiote, eta ardiak jarraikitzen zaizkio, haren mintzoa ezagutzen baitute. ⁵ Arrotz bati, ordea, ez zaizkio jarraikiko; aitzitik, ihes eginen diote, arrotzen mintzoa ezagutzen ez dutelakotz".
⁶ Parabola hau eman zioten Jesusek, bainan heiek ez zuten konprenitu zer erran nahi zioten.

⁷ Orduan, Jesusek erran zioten aitzina : "Egiaz-egiaz diozuet : ni naiz ardientzat atea*. ⁸ Ni baino lehen etorri guziak ohoinak eta gaixtaginak dira; horrengatik, ardiek ez zieten kasurik egin. ⁹ Ni naiz atea-, nitarik sartzen dena, salbu izanen da; sartzen eta ateratzen ahalko da, eta bazka aurkituko du. ¹⁰ Ohoina ez dator ardietarat ebasteko, hiltzeko eta suntsitzeko baizik. Ni, berriz, bizia — eta bizia gaindika — izan dezaten etorri naiz.
¹¹ "Ni naiz artzain ona*; artzain onak bere bizia emaiten du ardientzat. ¹² Mutilak, otsoa etortzen ikusi orduko, ardiak utzi eta ihes egiten du, ez baita artzaina eta ardiak ez baititu bereak. Orduan, otsoak ardiak harrapatu eta barreiatzen ditu. ¹³ Alabainan, mutilari lan-saria zaio axola, eta ez ardiak.
¹⁴ "Ni naiz artzain ona. Neure ardiak ezagutzen ditut*, eta neure ardiek ezagutzen naute, ¹⁵ Aitak ni ezagutzen eta nik ere Aita ezagutzen dutan bezala. Neure bizia emaiten dut ardientzat. ¹⁶ Baditut artegi huntakoak ez diren beste ardi batzu; heien artzaingoa ere egin behar dut; nere mintzoa entzunen dute eta artalde bakarra izanen dira, artzain bakarrarekin.
¹⁷ "Horrengatik maite nau Aitak, nere bizia emaiten baitut eta gero berriz hartzen. ¹⁸ Nehork ez daut bizia kentzen, neure nahitarat emaiten dut. Neure esku dut emaitea, eta neure esku berriz hartzea. Hori da nere Aitarenganik ukan dutan manua".
¹⁹ Jesusen erran hauengatik, juduak berriz ere zatitu ziren. ²⁰ Ainitzek zioten : "Debrua berekin du eta eroa da. Zertako kasu egiten diozue ?" ²¹ Beste batzuk, berriz : "Ele horiek ez dira debrudun batenak. Debru batek itsuen begiak idek ote dezazke ?"

²² Negua zen. Jerusalemen tenpluaren sagara-bestak* ospatzen ziren, ²³ eta Jesus tenpluko Salomonen aterpean* zabilan. ²⁴ Orduan, juduek inguratu eta erran zioten :
— Noiz arte atxiki behar gaitutzu dilindan ? Mesias bazira, erraguzu argi eta garbi.
²⁵ Jesusek ihardetsi :
— Errana dautzuet, bainan ez duzue sinesten. Neure Aitaren izenean egiten ditudan egintzak lekuko dira nere alde; ²⁶ bainan ez duzue sinesten, nere ardietarik ez zireztelakotz. ²⁷ Nere ardiek nere mintzoa entzuten dute, eta nik ezagutzen ditut; jarraikitzen zaizkit, ²⁸ eta nik betiereko bizia emaiten diotet : ez dira sekula galduko, eta ez dauzkit nehork eskutik kenduko. ²⁹ Eman dauzkitan nere Aita, denak baino gehiago da*, eta nehork ezin du deus kendu nere Aitaren eskutik. ³⁰ Aita eta biak bat gira.
— ³¹ Juduek berriz harriak hartu zituzten haren harrikatzeko. ³² Jesusek erran zioten :
— Nere Aitaren manuz egintza eder ainitz erakutsi dautzuet-, heietako zoinengatik harrikatu nahi nauzue ?
³³ Juduek ihardetsi :
— Ez zaitugu egintza ederrengatik harrikatu nahi, blasfernioagatik baizik, gizona izanki eta zeure burua Jainko egiten duzulakotz.
³⁴ Jesusek ihardetsi zioten :
— Zuen Liburu Sainduetan ez ote da izkiriatua : Nik erran dut : jainkoak zirezte* ? ³⁵, Jainkoak jainko izena emaiten diote bere mezua igorri zioteneri, eta Liburu Sainduek errana ezin suntsitua da. ³⁶ Nolaz diozue, bada, nik, Aitak sagaratu eta mundurat igorri nauenak, blasfemio egiten dutala, "Jainkoaren Seme naiz" erran dutalakotz ? ³⁷ Aitaren egintzak egiten ez baditut, ez nezazuela sinets. ³⁸ Bainan, egiten baditut, sinesten ez banauzue ere, sinets egintzak, behin-betiko jakin dezazuen nik Aitarekin bat egiten dutala eta Aitak nerekin.
³⁹ Arrastatu nahi izan zuten berriz ere, bainan eskuetarik ihes egin zioten.
⁴⁰ Berriz Jordanez bestalderat Joan zen Jesus, lehenago Joanes bataiatzen ari izan zen lekurat, eta han egon zen. ⁴¹ Eta jende ainitz joaiten zitzaion. Erraiten zuten : "Joanesek, egia erran, ez zuen mirakuluzko seinalerik batere egin, bainan huntaz erran zuen guzia egia zen".
⁴² Eta han ainitzek Jesusen baitan sinetsi zuten.

11

¹ Lazaro deitu gizon bat eri zagon. Betaniakoa* zen, Maria eta hunen ahizpa Martaren herrikoa. ² (Maria han — Lazaro eriaren arreba — Jauna usaingozoz gantzutu eta oinak bere ilez xukatu ziozkana zen). ³ Bi ahizpek Jesusi berria igorri zioten : "Jauna, maite duzuna eri da". ⁴ Hori jakitearekin, Jesusek erran zuen : "Eritasun horrek ez derama heriotzerat : Jainkoaren aintza erakutsi behar du, bide berez Jainkoaren Semearen aintza ager dadin".
⁵ Jesusek maite zituen Marta eta hunen ahizpa, bai eta Lazaro. ⁶ Lazaro eri zela jakin ondoan, Jesus beste bi egun leku berean egon zen. ⁷ Gero, dizipulueri erran zioten :
— Goazen berriz Judearat.
⁸ Dizipuluek erran zioten :
— Irakasle jauna, berrikitan juduek harrika hil nahi zintuzten, eta berriz harat Joan nahi duzula ?
⁹ Jesusek ihardetsi :
— Egunak ez ote ditu hamabi oren ? Egunaz dabilana ez da behaztopatzen, argitan ikusten baitu bidea; ¹⁰ gauaz dabilana, behaztopatzen da, argirik ez baitu.
¹¹ Eta erran zuen aitzina :
— Lazaro gure adiskidea lokartu da*; bainan banoako iratzartzera.
¹² Dizipuluek erran zioten, orduan :
— Jauna, lokartu bada, salbu da.
¹³ Jesusek Lazaroren heriotzeaz erran zuen hori, bainan dizipuluek ohiko loaz ari zela uste zuten.
¹⁴ Orduan, argi eta garbi erran zioten Jesusek :
— Lazaro hila da, ¹⁵ eta bozkariatzen naiz han ez izanik, zuen onerako izanen baita, hola sinets dezazuen. Goazen harenganat.
¹⁶ Orduan, Tomasek, Birazkakoa deituak, beste dizipulueri erran zioten : "Goazen, gu ere, hunekin hiltzera".

¹⁷ Jesus lekuratu zenean, Lazaro hilobian zen lau egun hartan. ¹⁸ Betania Jerusalemetik hurbil da, hiru kilometretan edo; ¹⁹ eta judu ainitz etorri zen Maria eta Martarenganat, anaiarengatik doluminen emaitera. ²⁰ Jesus heldu zela entzun orduko, Marta biderat Joan zitzaion; Maria, berriz, etxean egon zen. ²¹ Martak Jesusi erran zion :
— Jauna, hemen izan bazina, anaia ez zen hilen. ²² Bainan, badakit eskatuko diozun guzia emanen dautzula Jainkoak, oraino ere.
²³ Jesusek ihardetsi :
— Piztuko da zure anaia.
²⁴ Eta Martak :
— Badakit, bai, piztuko dela azken egunean, hilen piztean.
²⁵ Jesusek erran zion :
— Ni naiz piztea eta bizia*; nere baitan sinesten duena, hilik ere, biziko da. ²⁶ Eta nere baitan sinetsiz bizi dena, ez da betirako hilen. Sinesten duzu hori ?
²⁷ Martak ihardetsi :
— Bai, Jauna, sinesten dut Mesias zirela, Jainkoaren Semea, mundurat etortzekoa zena.

²⁸ Hortan, Marta bere ahizpa Mariari dei egitera Joan zen, eta erran zion ahapetik : "Irakasle jauna hemen dun eta galdegiten hau".
²⁹ Entzun orduko, Maria jeiki eta Jesusenganat Joan zen. ³⁰ Jesus ez zen oraino herrian sartua, Martak aurkitu zuen lekuan zagon. ³¹ Orduan, hari doluminen emaiten etxean zauden juduak, Maria laster jeiki eta atera zela ikusirik, jarraiki zitzaizkion, hilobian nigar egitera zoalakoan. ³² Maria, Jesus zagon lekurat heldu zelarik, hura ikustearekin, oinetarat erori zitzaion. Erran zion : "Jauna, hemen izan bazina, anaia ez zen hilen".
³³ Maria eta harekin etorri juduak nigarrez ikusi zituenean, Jesusi barnea inarrosi zitzaion eta, durduzaturik, ³⁴ erran zuen :
— Non ezarri duzue ?
lhardetsi zioten :
— Jauna zato ikustera.
³⁵ Jesusek nigar egin zuen. ³⁶ Juduek erran zuten orduan :
— Zein maite zuen !
³⁷ Bainan batzuk erran zuten :
— Itsuaren begiak ideki dituenak ez ote zezakeen Lazaro hiltzetik begira ?

³⁸ Jesus, berriz ere barnea inarrosia, hilobirat Joan zen. Harpe bat zen, harri batez hetsia. ³⁹ Jesusek erran zuen :
— Kenazue harria.
Martak, Lazaro zenaren arrebak, erran zion :
— Jauna, usaindua daiteke, laugarren eguna da.
⁴⁰ Jesusek ihardetsi zion :
— Ez ote dautzut erran sinesten baduzu Jainkoaren aintza ikusiko duzula ?
⁴¹ Kendu zuten, beraz, harria. Jesusek, begiak zerurat altxaturik, erran zuen : "Aita, eskerrak zuri, entzun nauzulakotz. ⁴² Badakit beti entzuten nauzula; bainan inguruan dutan jendearengatik mintzatu naiz, zuk igorri nauzula sinets dezaten".
⁴³ Hortan, ozenki oihu egin zuen : "Lazaro, zato kanporat !"
⁴⁴ Atera zen hil izana, oinak eta eskuak oihal-zerrendaz loturik eta aurpegia hil-oihal batez inguraturik. Jesusek jendeeri erran zioten : "Laxa zazue eta utz joaitera".

⁴⁵ Mariarenganat etorri judu ainitzek, Jesusek egina ikusi zutelarik, haren baitan sinetsi zuten. ⁴⁶ Bainan, heietarik batzuk, farisauenganat Joan eta Jesusek egin zuena kondatu zieten. ⁴⁷ Orduan, apezburu eta farisauek Biltzar Nagusia bildu zuten, eta erran :
— Zer egin ? Gizon hori mirakuluzko seinale ainitzen egiten ari da ! ⁴⁸ Hola uzten badugu, guziek haren baitan sinetsiko dute. Orduan, erromatarrek, etorri eta, xehatuko dituzte bai tenplua, bai herria.
⁴⁹ Biltzarkide batek, urte hartan apez nagusia zen Kaifasek, erran zioten :
— Deusik ez dakizue. ⁵⁰ Ez zirezte ohartzen hobe duzuela gizon bakar bat herriarentzat hil dadin, herri osoa suntsitua izan baino ?
⁵¹ Kaifasek ez zuen hori bere baitarik erran : urte hartako apez nagusia zelakotz, Jainkoaren izenean mintzatu zen, Jesusek herriarentzat hil behar zuela; ⁵² eta ez herriarentzat bakarrik, bai eta Jainkoaren haur barreiatuak elkarretarat biltzeko ere.
⁵³ Egun hortan hartu zuten, beraz, Jesusen hiltzeko erabakia;
⁵⁴ hargatik, Jesus ez zen agerian ibiltzen juduen artean; basamortu ondoko bazter baterat urrundu zen, Efraim* deitu herrirat, eta han egon zen bere dizipuluekin.
⁵⁵ Hurbil zen Bazko, juduen besta nagusia, eta herrietako jende ainitz Jerusalemerat igan zen Bazko aitzin, beren buruen garbiketaren egitera. ⁵⁶ Jesus bilatzen zuten eta, tenpluan zaudela, elkarri ari ziren : "Zer iduritzen zaitzue ? Ez ote da bestarat etorriko ?"
⁵⁷ Apezburu eta farisauek manuak emanak zituzten, Jesus non zen zakienak sala zezan, arrasta zezaten.

12

¹ Sei egun Bazko aitzin, Jesus Betaniarat Joan zen, han bizi baitzen Lazaro, hiletarik piztu zuena. ² Apairu bat eskaini zioten han; Marta zerbitzari zen, eta Lazaro Jesusekin mahaian zaudenetarik. ³ Orduan, Mariak nardo* garbizko kilo erdi bat usaingozo, balio handikoa, harturik, oinak gantzutu ziozkan Jesusi, eta gero bere ilez xukatu. Etxeà usain gozoz bete zen. ⁴ Judas Iskariotek, salduko zuen dizipuluak, erran zuen : ⁵ "Zergatik ez da usaingozo hori hiru ehun denariotan saldu*, eta saria behartsueri eman ?"
⁶ Hori erran zuen, ez behartsuez axola zuelakotz, ohoina zelakotz baizik, eta, moltsa haren gain izanez, hartan ezarriak ebasten baitzituen. ⁷ Jesusek erran zion : "Utzazu; nere ehorzketarako egin du hori. ⁸ Behartsuak beti zuekin ditutzue, bainan ni ez nauzue betirako".

⁹ Judu ainitzek jakin zuten Jesus Betanian zela, eta harat Joan ziren, ez Jesusengatik bakarrik, bai eta hiletarik piztu zuen Lazaro ikusteagatik ere. ¹⁰ Apezburuek, orduan, Lazaro ere hiltzea erabaki zuten, ¹¹ harengatik herritar ainitzek uzten baitzituzten Jesusen baitan sinesteko.

¹² Biharamunean, bestarat etorria zen jendalde handiak jakin zuen Jesus Jerusalemerat heldu zela. ¹³ Palmondo adarrak harturik, biderat atera zitzaizkion, eta oihuka hasi : "Hozanna ! Benedikatua Jaunaren izenean datorrena !* Benedikatua Israelen erregea ! "
¹⁴ Eta asto ttipi bat aurkiturik, Jesus gainean jarri zen, Liburu Sainduak dion bezala :
¹⁵ Ez beldur izan, Sion hiri eder ! Huna heldu zure erregea, astokume baten gainean jarria*.
¹⁶ Dizipuluek ez zuten orduan gertakari hori konprenitu, bainan gero, Jesusen Jainko-aintza agertu zenean, orroitu ziren Liburu Sainduak zion hura bera egin zitzaiola Jesusi.
¹⁷ Jesusek Lazaro hilobitik deitu eta hiletarik pieu zuelarik, han zen jendeak gertatu zenaren berri emaiten zuen. ¹⁸ Horrengatik etorri zitzaion biderat hainbeste jende Jesusi : egin zuen mirakuluzko seinalearen berri jakin zuelakotz. ¹⁹ Orduan, farisauek beren artean egin zuten : "Ikusten duzue deusik ez dugula aitzinatzen, beha nola doakion jende guzia ondotik".

²⁰ Bestaz Jainkoaren adoratzera etorri zirenen artean greziar batzu* baziren. ²¹ Galilea Betsaidako Filiperi hurbildu eta galde hau egin zioten : "Jauna, Jesus ikusi nahi ginuke".
²² Andreri erraitera Joan zitzaion, eta biek Jesus mintzatu zuten. 23 Jesusek ihardetsi zioten : "Etorria da Gizonaren Semearen aintza agertuko den ordua. ²⁴ Egiaz-egiaz diozuet : ogi-bihia, lurrerat erori eta hiltzen'ez bada, bakarrik egoiten da; hiltzen bada, ordea, fruitu ainitz emaiten du. ²⁵ bizia maite duenak galduko du; bainan mundu huntan bere biziari atxikia ez denak betiko bizirako begiratuko du. ²⁶ Nere zerbitzaria izan nahi duena jarraik bekit eta, ni non naizen, han izarien da nere zerbitzaria ere. Nere zerbitzari dena, Aitak ohoratuko du.

²⁷ "Durduzatua dut orai barnea. Bainan zer erran ? Sofri ordu huntarik ateratzeko eskatuko ote diot Aitari ? Ez, hain zuzen ordu huntarako etorria bainaiz ! ²⁸ Aita, ager zazu zure aintza !"
Mintzo bat izan zen orduan zerutik : "Nere aintza agertu dut, eta berriz ere agertuko".
²⁹ Han zauden jendeek, rnintzoa entzunik, ortzantza izan zela zioten; beste batzuk, berriz, aingeru bat mintzatu zitzaiola.
³⁰ Jesusek erran zioten : "Mintzo hori ez zen neretzat, zuentzat bai. ³¹ Orai jujatua izanen da mundu hau, orai kanporat botatua mundu hunen buruzagia. ³² Eta nik, lurretik altxatuko nautenean, denak nereganat erakarriko ditut".
³³ Hitz hauen bidez, nolako heriotzez hilen zen adiarazi zuen.
³⁴ Jendeak erran zion :
— Mesiasek sekulako iraunen duela ikasi dugu Liburu Sainduetarik. Nolaz diozu, bada, Gizonaren Semea lurretik altxatu behar dutela ? Nor da Gizonaren Seme hori ?
³⁵ Jesusek ihardetsi :
— Oraino apur batez argia zuen artean duzue; ibil argia duzueno, ilunpeak harrapa ez zaitzaten, ilunpean dabilanak ez baitaki norat doan. ³⁶ duzueno, sinetsazue argiaren baitan, argitakoak izan zaitezten.
Hola mintzatu ondoan, Jesus urrundu eta gorde zitzaioten.

³⁷ Jesusek herriaren aitzinean hainbeste mirakuluzko seinale eginik ere, ez zuten haren baitan sinetsi; ³⁸ hola bete zen Isaias profetak errana.
Jauna, nork sinetsi du gure mezua ? Eta nori agertu dio Jaunak bere ahala ?*
³⁹ Isaiasek berak erran men zergatik ez zuten sinesten ahal :
⁴⁰ Itsutu ditu heien begiak, gogortu heien bihotza, ez dezaten beren begiez ikus, ez eta bihotzez konpreni, nereganat itzul ez daitezen, nik sendatuko bainituen*.
⁴¹ Isaiasek Jesusez erran zuen hori, ikusia baitzuen haren Jainkoaintza.
⁴² Halere, buruzagietarik ainitzek sinetsi zuten haren baitan; bainan, farisauen beldurrez, ez zuten agerian aitortzen, sinagogatik kanpo ezar ez zitzaten; ⁴³ giza ohorea maiteago zuten Jainkoarenganik datorrena baino.
⁴⁴ Jesusek oihu eginez erran zuen : "Nere baitan sinesten duenak, ez du sinesten nere baitan, baizik ni igorri nauenaren baitan. ⁴⁵ Eta ni ikusten nauenak, ni igorri nauena ere ikusten du. ⁴⁶ Ni argia bezala etorri naiz mundurat, nere baitan sinesten duenik nehor ilunpean egon ez dadin. ⁴⁷ Nik erranak entzun eta begiratzen ez dituena, ez dut nik kondenatzen, ez bainaiz munduaren kondenatzera etorria, munduaren salbatzera bai. ⁴⁸ Ni ukatu eta nik erranak onartzen ez dituenak, kondenatzailea badu : nik adiarazi mezuak berak kondenatuko du azken egunean, ⁴⁹ ez bainaiz neure burutarik mintzatu, igorri nauen Aitak manatu daut zer erran eta irakats. ⁵⁰ Eta badakit Aitak manatuak betiko bizia dakarrela. Erraiten dutana, Aitak manatu bezala erraiten dut".

13

¹ Bazko-besta hurbil zen. Jesusek bazakien mundu huntarik Aitarenganat joaiteko ordua etorria zuela. Munduan ziren bereak beti maite izan zituelarik, azken bururaino maitatu zituen.
^2-3 Debruak Simonen seme Judas lskarioti buruan sartua zion Jesusen saltzeko asmoa. Jesusek bazakien Aitak dena eskuetan ezarria ziola, eta Jainkoarenganik etorria zela eta Jainkoarenganat zoala. Afaltzen ari zela, ⁴ mahaitik jeiki, soingainekoa erantzi eta, oihal bat harturik, gerrian lotu zuen. ⁵ Gero, ura untzi baterat ixuri eta dizipulueri oinen ikuzten hasi zen, eta gerrian zuen oihalaz xukatzen.
⁶ Petrirenganat heldu zenean, hunek erran zion :
— Jauna, zuk neri oinak ikuz ?
⁷ Jesusek ihardetsi :
— Zer ari naizen ez dakizu orai, bainan gero jakinen duzu.
⁸ Petrik, berriz :
— Zuk ez dautazu sekula oinik ikuziko.
Jesusek ihardetsi :
— Ikuzten ez bazaitut, ez duzu nerekilakorik izanen.
⁹ Simon Petrik erran zion :
— Jauna, orduan, ez oinak bakarrik, eskuak eta burua ere.
¹⁰ Jesusek ihardetsi :
— Mainatu denak ez du ikuzte beharrik*, osoki garbi baita, eta zuek garbi zirezte, bainan ez denak.
¹¹ Alabainan, bazakien zoinek salduko zuen; horrengatik erran zuen : "Ez zirezte denak garbi".
¹² Heieri oinak ikuzi ondoan, mahaian jarri eta erran zioten : "Konprenitzen duzue zer egin dautzuetan ? ¹³ Irakaslea eta Jauna deitzen nauzue, eta arrazoin duzue, hala bainaiz. ¹⁴ Beraz, nik, Jauna eta Irakaslea naizenak, oinak ikuzi badauzkitzuet, zuek ere ikuzi behar ditutzue oinak elkarri. ¹⁵ Etsenplua eman dautzuet, nik zueri bezala zuek ere egin dezazuen.
¹⁶ "Egiaz-egiaz diozuet : Mutila ez da nagusia baino gehiago, ez eta igorria igortzailea baino gehiago. ¹⁷ Hori jakinik, zoriontsuak izanen zirezte, hola egiten baduzue.
¹⁸ "Ez naiz zuetaz guzietaz ari; hautatu ditudanak ezagutzen ditut, bainan bete beharra da Liburu Sainduak diona : neure mahaikide nuena kontra altxatu zait*. ¹⁹ Oraitik, gertatu baino lehen erraiten dautzuet, gertatuko denean, naizena naizela* sinets dezazuen. ²⁰ Egiaz-egiaz diozuet : Nik igorria onartzen duenak, ni onartzen nau, eta ni onartzen nauenak, igorri nauena onartzen du".

²¹ Hola mintzatu eta durduzatu zen Jesus, eta argi adiarazi zioten : "Egiaz-egiaz diozuet : zuetarik batek salduko nau".
²² Dizipuluak elkarri behaka hasi ziren, zeinetaz ari ote zen. ²³ Dizipuluetarik bat, Jesusek maite zuena, haren ondoan zen mahaian*. ²⁴ Simon Petrik keinu egin zion, nortaz mintzo zen galdegin zezon. ²⁵ Eta harek, burua Jesusen bular gainean ezarriz, galdegin zion :
— Jauna, nor da ?
²⁶ Jesusek ihardetsi :
— Ahamen bat busti eta emanen diotana, hura da.
Eta ahamen bat bustirik, Simonen seme Judas lskarioti eman zion.
²⁷ Ahamena hartu bezain laster, Satan haren baitan sartu zen. Orduan, Jesusek erran zion : "Egin behar duzuna, egizu lehenbailehen".
²⁸ Mahaikideetarik nehork ez zuen konprenitu zergatik erran zion hori. ²⁹ Moltsa Judasen esku baitzen, bestako behar zena erosteko edo behartsueri zerbait emaiteko erran ziola uste izan zuten zenbaitek. ³⁰ Ahamena hartu eta berehala atera zen Judas. Gaua zen.

³¹ Judas atera zenean, Jesusek erran zioten : "Orai berean agertzen da Gizonaren Semearen aintza, eta haren bidez Jainkoarena. ³² Jainkoaren aintza haren bidez agertzen bada, Jainkoak ere bere aintzaz beteko du hura, eta berehala.
³³ "Haurtxoak, oraino apur bat baizik ez dut zuekin egoiteko. Nere bila ibiliko zirezte, bainan judueri erran niotena bera diozuet zueri ere : ni noan tokirat zuek ezin zirezte Joan. ³⁴ Manamendu berri bat emaiten dautzuet : elkar maita zazue. Nik maitatu zaituztedan bezala, elkar maita zazue. ³⁵ Elkar maite baduzue, hortarik ezagutuko dute guziek nere dizipulu zireztela".

³⁶ Simon Petrik Jesusi galdatu zion :
— Jauna, norat zoazi ?
Jesusek ihardetsi :
— Ni noan tokirat ez zira orai neri jarraikitzen ahal; geroago bai, jarraikiko zitzaizkit.
³⁷ Petrik berriz :
— Jauna, zergatik ez naiz zuri jarraikitzen ahal orai ? Nere bizia emanen dut zuretzat.
³⁸ Jesusek ihardetsi zion :
— Neretzat zeure bizia emanen duzula ? Egiaz-egiaz diozut : Oilarrak kantu egin aitzin, hiruetan ukatuko nauzu.

14

¹ "Ez zaiteztela durduza : sinets Jainkoaren baitan eta sinets nere baitan ere. ² Nere Aitaren etxean egoitza frango bada; hola izan ez balitz, erranen naukezuen. Orai, zuentzat tokiaren prestatzera noa*. ³ Joan eta tokia prestatu ondoan berriz etorriko naiz eta nihaurekin hartuko zaituztel, ni naizen lekuan zuek ere han izan zaitezten. ⁴ Eta ni noan lekurateko bidea badakizue".
⁵ Tomasek erran zion :
— Jauna, ez dakigu norat zoazin; nola jakin bidea ?
⁶ Jesusek ihardetsi :
— Ni naiz bidea, egia eta bizia*. Ezin da nehor Aitarenganat Joan nere bidez baizik. ⁷ Ezagutzen baninduzue, Aita ere ezagutuko zinukete. Oraidanik ezagutzen duzue, eta ikusia duzue.
⁸ Filipek erran zion :
— Jauna, erakutsaguzu Aita, eta aski zaiku.
⁹ Jesusek ihardetsi :
— Hainbeste denbora zuekin naizela, Filipe, eta ez nauzu ezagutzen ? Ni ikusia nauenak, Aita ikusia du. Nolaz diozu : "Erakutsaguzu Aita ?" ¹⁰ Ez ote duzu sinesten nik Aitarekin bat egiten dutala eta Aitak nerekin ? Irakatsi dautzuetana ez dautzuet nere burutarik irakatsi. Nere baitan bizi den Aita da bere salbamen-egintzan ari dena. ¹¹ Sinets nezazue : nik Aitarekin bat egiten dut eta Aitak nerekin. Edo bederen, sinets nezazue salbamenegintza horiengatik. ¹² Egiaz-egiaz diozuet : Nere baitan sinesten duenak, nik egiten ditudan egintzak eginen ditu, eta handiagoak ere, ni Aitarenganat bainoa. ¹³ izenean eskatuko duzuen guzia eginen dut, Aitaren aintza Semearen bidez ager dadin. ¹⁴ Nere izenean eskatuko duzuena eginen dut.

¹⁵ "Maite banauzue, nere manamenduak begiratuko ditutzue. ¹⁶ Nik Aita otoiztuko dut eta beste Laguntzaile* bat emanen dautzue, betiko zuekin izanen dena, ¹⁷ egiaren Izpiritua. Mundutarrek ezin diote ongi etorri egin, ez baitute ikusten, ez ezagutzen; bainan zuek ezagutzen duzue, zuen baitan bizi baita eta zuekin egonen.
¹⁸ "Ez zaituztet umezurtz utziko, berriz etorriko nitzaizue. ¹⁹ Laster munduak ez nau gehiago ikusiko; zuek, ordea, ikusiko nauzue, nik bizia baitut eta zuek ere biziko baitzirezte. ²⁰ Egun hartan konprenituko duzue nik Aitarekin bat egiten dutala, zuek nerekin eta nik zuekin. ²¹ Nere manamenduak onartu eta begiratzen dituenak, harek nau maite. Ni maite nauena nere Aitak maitatuko du, eta nik ere maitatuko dut eta agertuko nitzaio".
²² Judasek (ez Judas Iskariotek, besteak) erran zion :
— Jauna, zergatik agertuko zitzaizkigu guri eta ez munduari ?
²³ Jesusek ihardetsi :
— Maite nauenak nere mezua begiratuko du; nere Aitak maitatuko du, Aita eta biak etorriko gitzaizkio, eta haren baitan biziko gira. ²⁴ Maite ez nauenak, ordea, nere mezua ez du begiratzen. Entzuten dautazuen mezua ez da nerea, igoni nauen Aitarena da.
²⁵ "Zuekin naizen artean erran dautzuet hori guzia. ²⁶ Bainan Aitak Laguntzailea, Izpiritu Saindua, igorriko dautzue nere izenean, eta harek dena irakatsiko dautzue eta nik erran guzia orroitaraziko.

²⁷ "Bakea uzten dautzuet, nere bakea emaiten; ez dautzuet munduak bezala emaiten. Ez durduza, ez beldur izan. ²⁸ Entzun duzue erran dautzuetana : "Banoa, bainan berriz etorriko nitzaizue". Maite baninduzue, bozkariatuko zinezkete Aitarenganat noalakotz, Aita ni baino gehiago baita. ²⁹ Eta orai erran dautzuet, gertatu aitzin, gertatuko denean sinets dezazuen. ³⁰ Hemendik harat zuekin ez naiz luzaz mintzatuko, heldu baita mundu huntako buruzagia. Ahalik ez du nere kontra; ³¹ bainan munduak jakin behar du nik Aita maite dutala eta harek manatu bezala egiten dutala. Jeiki, goazen hemendik !

15

¹ "Ni naiz egiazko ma-hatsondoa*, eta nere Aita da laboraria. ² Nitan fruiturik emaiten ez duen adarra kentzen du Aitak, eta fruitua emaiten duena garbitzen, fruitu gehiago eman dezan. ³ Zuek garbi zirezte jadanik, adiarazi dautzuetan mezuari esker. ⁴ Nerekin bat egizue, nik zuekin bezala. Adarrak, mahatsondoarekin bat egiten ez badu, fruiturik eman ez dezakeen bezala, zuek ere berdin, nerekin bat egiten ez baduzue.
— ⁵ "Ni naiz mahatsondoa, eta zuek adarrak. Nerekin bat egiten duenak, nik harekin bezala, fruitu ainitz emanen du; ni gabe ez baitezakezue deusik egin. ⁶ Nerekin bat egiten ez duena kanporat botatzen dute aihena bezala eta eihartzen da; gero, bildu, surat bota eta erretzen dute. ⁷ Nerekin bat egiten baduzue, eta nere mezuak zuen baitan irauten badu, eska nahi duzuena eta ukanen duzue. ⁸ Huntan agertzen da nere Aitaren aintza : zuek, nere dizipulu zireztenek, fruitu ainitz emaitean. ⁹ Aitak maite nauen bezala, nik ere maite zaituztet; iraun zazue nere maitasunean. ¹⁰ manamenduak begiratzen baditutzue, nere maitasunean iraunen duzue, nik nere Aitaren manamenduak begiratuz haren maitasunean irauten dutan bezala. ¹¹ Hau guzia erran dautzuet nere bozkarioa zuen baitan izan dezazuen, eta bozkario hori betebetea izan dadin.

¹² "Hau da nere manamendua : elkar maita zazue nik maitatu zaituztedan bezala. ¹³ Nehork ez du maitasun handiagorik bizia bere adiskideentzat emaiten duenak baino. ¹⁴ Nere adiskideak zirezte manatzen dautzuetana egiten baduzue. ¹⁵ Ez zaituztet gehiago mutil deitzen, mutilak ez baitaki nagusiak zer egiten duen-, adiskide deitzen zaituztet, neure Aitari entzun diotan guzia jakinarazi baitautzuet. ¹⁶ Ez nauzue zuek ni hautatu, nik zaituztet zuek hautatu. Eta hau zuen gain ezarri dut : Joan zaitezten eta fruitua, fruitu iraunkorra, eman dezazuen. Orduan, nere izenean Aitari eskatuko diozuen guzia emanen dautzue. ¹⁷ Hau manatzen dautzuet : elkar maita zazue.

¹⁸ Munduak* hastio bazaituzte, jakizue zuek baino lehen hastiatu nauela. ¹⁹ Mundukoak bazinete, munduak maite zintuzkete, bereak bezala; bainan ez zirezte mundukoak : nik hautatu eta mundutik berexi zaituztet, horra zertako munduak hastio zaituzten. ²⁰ Orroit erran nautzuenaz : mutila ez da nagusia baino gehiago. Ni pertsegitu banaute, zuek ere pertsegituko zaituztete; nere mezua nola begiratu, hala begiratuko dute zuena ere. ²¹ Neregatik erabiliko zaituztete hola, igorri nauena ezagutzen ez dutelakotz.
²² "Etorri ez banintz eta mintzatu ez banintzaiote, bekaturik ez lukete; orai, ordea, estakururik ez dute beren bekatuarentzat. ²³ Hastio nauenak, nere Aita ere hastio du. ²⁴ Beste nehork ez bezalako egintzak egin ez banitu heien artean, bekaturik ez lukete; bainan orai ikusi dituzte, eta halere ni eta Aita, biak hastio gaituzte. ²⁵ Hola bete da heien Liburu Sainduetan izkiriatua : Arrazoinik gabe hastiatu naute*.

²⁶ "Laguntzailea, Aitarenganik den egiaren Izpiritua, igorriko dautzuet Aitaren ondotik. Etorriko denean, harek lekukotasun emanen du nere alde. ²⁷ Eta zuek ere lekukotasun emanen dautazue, hastetik nerekin baitzirezte.

16

¹ "Hau guzia, zuen fedeak huts egin ez dezan* erran dautzuet. ² Sinagogetarik kanpo ezarriko zaituztete; are gehiago, badator ordua, zuek hilen zaituztenak Jainkoa zerbitzatzen duela usteko baitu. ³ Eta hola ariko dira ez Aita, ez ni, ezagutu ez gaituztelakotz. ⁴ Aitzinetik erraiten dautzuet hori, heien ordua etorriko denean orroit zaitezten erran nautzuela.

"Ez dautzuet hori hastetik erran, zuekin bainintzan. ⁵ Orai, ordea, igorri nauenarenganat noa, eta zuetarik nehork ez daut norat noan galdatzen. ⁶ Bainan erran dautzuetanagatik, atsekabez bete zaitzue bihotza; ⁷ halere, egia diozuet : hobe duzue Joan nadin; zeren, joaiten ez banaiz, Laguntzailea ez zaitzue etorriko; joaiten banaiz, ordea, igorriko dautzuet. ⁸ Etorriko denean, bekatua, zuzentasuna eta jujamendua zer nolakoak diren erakutsiko dio munduari. ⁹ Bekatua human dago : nere baitan ez dutela sinesten; ¹⁰ zuzentasuna huntan : Aitarenganat noala, eta ez nauzuela ikusiko; ¹¹ jujamendua, berriz, huntan : mundu hunen buruzagia jadanik jujatua dela.
¹² "Banuke oraino ainitz gauza erraiteko, bainan ez duzue jasaiten ahal orai. ¹³ Aldiz, egiaren Izpiritua etorriko denean, egia osorat gidatuko zaituzte. Ez da bere burutarik mintzatuko, entzunen duen guzia erranen du eta gertatu beharra mezutuko dautzue. ¹⁴ Nere Jainko-aintza agertuko du, mezutuko dautzuena nereganik ukanen baitu. ¹⁵ Aitak duen guzia nerea da. Horrengatik erran dautzuet Izpirituak nereganik ukanen duena mezutuko dautzuela.

¹⁶ "Guti barne ez nauzue gehiago ikusiko, bainan handik laster, berriz ikusiko nauzue".
¹⁷ Orduan, dizipuluetarik batzuk beren artean egin zuten : "Zer ote da erraiten daukun hau : "Guti barne ez nauzue gehiago ikusiko, bainan handik laster, berriz ikusiko nauzue" eta "Aitarenganat noa" ? ¹⁸ Zer da "guti barne" hori ? Ez dakigu zertaz mintzo den".
¹⁹ Jesus ohartu zen zerbait galdatu nahi ziotela, eta erran zioten : "Eztabadan ari zirezte zuen artean nere hitzaz : "Guti barne ez nauzue gehiago ikusiko, bainan handik laster, berriz ikusiko nauzue". ²⁰ Egiaz-egiaz diozuet : nigar eta deitore eginen duzue; mundua, ordea, bozkariatuko da. Zuek atsekabean izanen zirezte, bainan zuen atsekabea bozkario bilakatuko da. ²¹ Emaztea, haur-ukaiten duelarik, atsekabean da, ordua etorri zaiolakotz; haurra sortu ondoan, ordea, ahanzten du nahigabea, gizaki bat munduratu delako bozkarioan. ²² Zuek ere atsekabean zirezte orai, bainan berriz ikusiko zaituztet, eta bozkariatuko zirezte, eta zuen bozkarioa nehork ez dautzue kenduko.
²³ "Egun hartan ez dautazue deus galdatuko. Egiaz-egiaz diozuet : nere izenean Aitari eskatuko diozuen guzia emanen dautzue. ²⁴ Orainokoan ez duzue deusik eskatu nere izenean. Eska eta ukanen duzue, zuen bozkarioa betebetea izan dadin.

²⁵ "Orai arte parabolaka mintzatu nitzaizue; bainan badator ordua parabolaka mintzatuko ez nitzaizuena, Aitaren berri argi eta garbi emanen baitautzuet. ²⁶ Orduan, nere izenean eskatuko duzue, eta ez dut nik zuen alde Aitaren otoizte beharrik izanen, ²⁷ zeren Aitak berak maite baitzaituzte, ni maitatu nauzuelakotz eta Jainkoarenganik etorri naizela sinetsi duzuelakotz. ²⁸ Aitarenganik mundurat etorri nintzen; orai mundua utzi eta berriz Aitarenganat noa".
²⁹ Dizipuluek erran zioten :
— Orai bai mintzo zirela argi eta garbi, eta ez parabolaka. ³⁰ Badakigu orai denak badazkitzula eta ez duzula nork zer galda egoite beharrik; hortako sinesten dugu Jainkoarenganik etorri zirela.
³¹ Jesusek ihardetsi zioten :
— Orai sinesten duzue ? ³² Hara, badator ordua — hobeki erran, etorria da —, barreiatuak izanen baitzirezte, bakotxa bere alde eta bakarrik utziko bainauzue. Bainan ni ez naiz bakarrik, Aita nerekin baitago. ³³ Hau guzia erran dautzuet, nerekin bat eginik bakea izan dezazuen. Munduan izanen duzue atsekabe; bainan gora bihotzak ! Mundua garaitua dut.

17

¹ Hola mintzatu zen Jesus, eta begiak zerurat altxaturik erran zuen : "Aita, etorri da ordua. Ager zazu zure Semearen aintza, Semeak zure aintza ager dezan. ² Gizaki guziak haren esku ezarri ditutzu, zuk eman diozkatzun guzieri betiereko bizia eman diezoten. ³ Eta betiereko bizia huntan da : ezagut* zaitzaten zu, egiazko Jainko bakarra, eta zuk igorri duzun Jesus Mesias.
⁴ "Zure aintza agertu dut munduan, eman zinautan egitekoa betez. ⁵ Orai, Aita, zure ondoan emadazu mundua izan aitzin zure ondoan nuen aintza. ⁶ Mundutik berexi eta eman dauzkidazun gizakieri ezagutarazi zaitut. Zureak ziren, neri eman dauzkidatzu, eta zure mezua begiratu dute. ⁷ Badakite orai zuk eman dautazun guzia zureganik datorrela. ⁸ Neri eman dauzkidatzun irakaspenak eman diozkatet, eta onartu dituzte. Egiaz badakite zureganik etorri naizela, eta sinetsi ere zuk igorri nauzula.
⁹ "Hauen alde otoitz egiten dut; ez dut munduaren alde otoitz egiten, zuk eman dauzkidatzunen alde baizik, zureak direlakotz; ¹⁰ dutan guzia zurea da eta duzun guzia nerea; eta hauen baitan agertu da nere aintza.
¹¹ "Ez naiz gehiago munduan egonen; hauek, ordea, bai, munduan egonen dira. Ni zureganat noa. Aita guziz saindua, begira, zure ahalaz, eman dauzkidatzunak, bat izan daitezen gu bat giren bezala. ¹² Hauekin nintzeno, begiratu ditut eman dauzkidatzunak. Zaindu ditut eta hauetarik bat ere ez da galdu, galdu beharra zena* baizik; hola, Liburu Sainduek diotena bete da. ¹³ Orai, ordea, zureganat noa. Hau guzia, oraino munduan nagola erraiten dut, nere bozkarioa beren baitan izan dezaten, bozkario betea.
¹⁴ "Zure mezua adiarazi diotet ; bainan munduak hastiatu ditu, mundukoak ez direlakotz, ni ere mundukoa ez naizen bezala. ¹⁵ Ez zaitut otoizten mundutik atera ditzazun, baizik Gaixtoarenganik* begira. ¹⁶ Ez dira mundukoak, ni ere mundukoa ez naizen bezala. ¹⁷ Har itzazu zuretzat* egiaren bidez : zure mezua egia da. ¹⁸ Mundurat igortzen ditut, zuk mundurat igorri nauzun bezala. ¹⁹ Eta hauentzat emaiten dautzut osoki nere burua, hauek ere, egiaren bidez, zuretzat har ditzazun.
²⁰ "Ez zaitut otoizten hauen alde bakarrik, bai eta hauen hitzaren bidez nere baitan sinetsiko dutenen alde ere. ²¹ Egizu guziak bat izan daitezen, Aita, zuk nerekin eta nik zurekin bat egiten dugun bezala, hauek ere bat egin dezaten gurekin. Hola, munduak sinetsiko du zuk igorri nauzula. ²² Zuk eman dautazun aintza bera eman diotet nik, bat izan daitezen, gu biak bat giren bezala : ²³ ni hauekin bat eta zu nerekin bat. Hola, osoki bat izanen dira, eta munduak jakinen du zuk igorri nauzula eta ni maitatu nauzun bezala maitatu ditutzula hauek ere. ²⁴ Aita, zuk eman dauzkidatzunak ni naizen lekuan nerekin izan daitezen nahi dut, nere aintza, mundua egin aitzin maitatu nauzulakotz eman dautazun aintza, ikus dezaten.
²⁵ "Aita zuzena, munduak ez zaitu ezagutu; nik, ordea, ezagutu zaitut, eta hauek jakin dute zuk igorri nauzula. ²⁶ Nor ziren jakinarazi diotet, eta oraino jakinaraziko ere, zuk nere alderat duzun maitasuna hauen baitan izan dadin, eta nihaur ere hauen baitan izan nadin".

18

¹ Hola mintzatu ondoan, Jesus bere dizipuluekin Zedron erreka* iragan eta bestaldeko baratze batean sartu zen. ² Judasek ere, Jesus salduko zuenak, lekua ezagutzen zuen, ainitzetan Jesus harat bildu izan baitzen bere dizipuluekin. ³ Judas, beraz, harat Joan zen tenpluko soldaduandana* bat eta apezburu eta farisauen goardia batzu harturik, zuzi, argiuntzi eta harmekin. ⁴ Jesusek, baitzakien gertatuko zitzaion guzia, biderat atera eta erran zioten :
— Nor bilatzen duzue ?
⁵ Heiek ihardetsi :
— Jesus Nazaretarra.
Harek, orduan :
— Ni naiz.
Judas saltzailea ere heien artean zen. ⁶ Jesusek "Ni naiz" erran ziotenean, gibelka Joan eta erori ziren. ⁷ Berriz galdegin zioten Jesusek :
— Nor bilatzen duzue ?
Heiek ihardetsi :
— Jesus Nazaretarra.
⁸ Jesusek :
— Errana dautzuet ni naizela; ni bilatzen banauzue, utz hauek joaitera.
⁹ Hola bete zen Jesusek berak errana : "Zuk neri emanetarik bat ez dut galdu".
¹⁰ Orduan, Simon Petrik, aldean zuen ezpata atera, apez nagusiaren mutila jo eta eskuineko beharria moztu zion. Mutilak Malko zuen izena. ¹¹ Bainan Jesusek Petriri erran zion : "Emazu ezpata bere untzian. Ez ote dut edan behar Aitak eman dautan edari samina* ?"

¹² Orduan, soldaduek beren buruzagiarekin eta juduen goardiek Jesus hartu eta estekatu zuten. ¹³ Anasen etxerat ereman zuten lehenik. Anas*, urte hartako apez nagusi Kaifasen aitaginarreba zen. ¹⁴ (Kaifas zen judueri kontseilu hau eman ziotena : "Hobe da gizon bakar bat herriarentzat hil dadin").

¹⁵ Simon Petri eta beste dizipulu bat* Jesusi jarraiki zitzaizkion. Dizipulu hura apez nagusiaren ezaguna baitzen, Jesusekin batean apez nagusiaren jauregian sartu zen, ¹⁶ Petri, ordea, kanpoan gelditu, ate ondoan. Atera zen, orduan, beste dizipulua, apez nagusiaren ezagun hura eta, neskato atezainari nrintzaturik, Petri sarrarazi zuen. ¹⁷ Neskato atezainak Petriri erran zion :
— Ez ote haiz hi ere gizon horren dizipuluetarik ?
Petrik ihardetsi :
— Ez, ez naun hala.
¹⁸ Mutilak eta goardiak, sua eginik, berotzen ari ziren, hotz baitzen. Petri ere heiekin zagon berotzen.

¹⁹ Apez nagusiak Jesus galdekatu zuen bere dizipuluez eta bere irakaspenaz. ²⁰ Jesusek ihardetsi zion :
— Agerian mintzatu nitzaio munduari; sinagogetan eta tenpluan irakatsi izan dut beti, judu guziak biltzen diren lekuan, eta deusik ez dut gordean erran. ²¹ Zergatik ari zira galdeka neri ? Galda nere entzuleeri; heiek badakite zer erran dutan.
²² Hori erran zueneko, han zagon goardia batek mazelako bat eman zion Jesusi, erranez :
— Hola ihardesten diok apez nagusiari ?
²³ Jesusek ihardetsi :
— Gaizki mintzatu banaiz, errazu zertan, bainan ongi mintzatu banaiz, zergatik jotzen nauzu ?
²⁴ Anasek, orduan, Kaifas apez nagusiari Jesus estekaturik igorri zion.

²⁵ Anartean, Simon Petri han zagon berotzen, eta galdatu zioten :
— Ez ote haiz hi ere horren dizipuluetarik ?
Harek ukatu zuen, erranez :
— Ez, ez naiz hala.
²⁶ Apez nagusiaren mutiletarik batek, Petrik beharria moztu zionaren ahaide batek, erran zion :
— Ez ote haut baratzean ikusi horrekin ?
²⁷ Bainan Petrik ukatu zuen berriz, eta berehala oilarrak kantu egin zuen.

²⁸ Kaifasenetik gobernariaren jauregirat* ereman zuten Jesus.
Goizaldea zen. Judu-buruzagiak ez ziren jauregian sartu, beren burua ez lohitzeagatik, bestenaz Bazko-apairua ez baitzezaketen jan. ²⁹ Pilatok kanporat atera eta galdatu zioten :
— Zertaz salatzen duzue gizon hau ?
³⁰ Heiek ihardetsi :
— Gaizkilea ez balitz, ez ginautzun ekarriko.
³¹ Pilatok erran zioten :
— Eremazue zihaurek eta juja zuen legearen arabera.
Juduek ihardetsi :
— Guk ez dugu nehoren hiltzera kondenatzeko eskurik*.
³² Hola beteko zen Jesusek errana, zoin heriotzez hilen zen adiarazi zuenean.
³³ Pilato barnerat sartu zen berriz eta, Jesus deiturik, galdegin zion :
— Zu zira juduen erregea ?
³⁴ Eta Jesusek :
— Zure baitarik erraiten duzu hori ala beste norbaitek erran dantzu nitaz ?
³⁵ Pilatok ihardetsi zion :
— Judua ote naiz ni ? Zure herrikoek eta apezburuek nere eskuetan ezarri zaituzte. Zer egin duzu ?
³⁶ Jesusek ihardetsi :
— Nere erregetza ez da mundu huntakoa. Nere erregetza mundu huntakoa balitz, nere aldekoek borroka eginen zuten juduen eskuetarat eror ez nindadin; nere erregetza, ordea, ez da hemengoa.
³⁷ Orduan, Pilatok erran zion :
— Beraz, errege zira ?
Jesusek ihardetsi :
— Zuk erraiten duzu errege naizela. Ni sortu eta mundurat etorri naiz egiaren lekuko izan nadin. Egiarena denak nere mintzoa entzuten du.
³⁸ Pilatok erran zion :
— Zer da egia ?

Hori erranik, Pilatok berriz atera eta judueri erran zioten :
— Nik ez dut gizon hunen kondenatzeko batere arrazoinik aurkitzen. ³⁹ Bainan zuen ohidura da Bazkokari norbait libra dezautzuetan. Nahi duzue juduen erregea libratzea ?
⁴⁰ Bainan oihuka hasi ziren :
— Hori ez ! Barrabas bai !
Barrabas gaixtagin* bat zen.

19

¹ Pilatok, orduan, Jesus hartu eta azotarazi zuen. ² Soldaduek, elorri bihurtuzko korona bat eginik, buruan ezarri zioten eta purpurazko soineko batez jantzi. ³ Eta hurbilduz, erraiten zioten : "Agur, juduen errege !" Eta mazelakoka zerabilaten.
⁴ Atera zen berriz ere Pilato eta erran zioten :
— Horra, kanporat ekarri dautzuet, jakin dezazuen gizon hunen
kondenatzeko arrazoinik ez dutala aurkitzen.
⁵ Orduan, Jesus kanporat atera zen elorrizko korona eta purpurazko jantziarekin. Pilatok erran zioten :
— Horra gizona !
⁶ Ikusi zutenean, apezburuak eta goardiak oihuka hasi ziren :
_Gurutzerat, gurutzerat hori !
Pilatok erran zioten :
— Eremazue zihaurek eta gurutzitza; nik ez dut gizon hunen kondenatzeko arrazoinik aurkitzen.
⁷ Juduek ihardetsi zioten :
— Lege bat badugu, eta lege horren arabera hiltzea merezi du, Jainkoaren seme egin baitu bere burua.
⁸ Ele horiek entzutearekin, are gehiago izitu zen Pilato. ⁹ Berriz jauregirat sartu eta Jesusi galdatu zion :
— Nongoa zira* ?
Jesusek, ordea, ez zion ihardetsi. ¹⁰ Orduan, Pilatok erran zion :
— Ez dautazu deusik erran nahi ? Ez dakizu eskua badutala zure libratzeko bai eta ere gurutzitzatzeko ?
¹¹ Jesusek ihardetsi zion :
— Ez zinuke nere kontra eskurik batere, Jainkoak eman ez balautzu; horrengatik, zure eskuetarat eman nauenak bekatu handiagoa du.
¹² Ordutik, Jesus libratu nahiz zabilan Pilato. Bainan juduak oihuka hasi zitzaizkion :
— Hori libratzen baduzu, ez zira enperadorearen adiskide; bere burua errege egiten duen oro enperadorearen kontra ari da.
¹³ Ele horiek entzutearekin, Pilatok Jesus kanporat ekarrarazi zuen eta auzi-alkian* jarri zen, "Harlauzada" — hebrearrez Gabata — deitu tokian. ¹⁴ Bazkoko prestaketen egiteko eguna zen, eguerdialdea*. Pilatok judueri erran zioten :
— Horra men erregea !
¹⁵ Orduan, heiek oihuka :
— Ken, ken ! Gurutzerat hori !
Pilatok, berriz :
— Zuen erregea gurutzitzatu behar dutala ?
Apezburuek ihardetsi zuten :
— Ez dugu enperadoreaz beste erregerik.
¹⁶ Orduan, Pilatok heien esku utzi zuen gurutzitza zezaten.

Hartu zuten, beraz, Jesus, ¹⁷ eta, gurutzea berak zeramala, hiritik "Buruhezur" — hebrearrez Golgota — deitu tokirat atera zen. ¹⁸ Han zuten gurutzitzatu, eta harekin beste biga, bi aldetarik, eta Jesus erdian.
¹⁹ Pilatok izkirio bat egin eta gurutze gainean ezarri zuen. Han zen izkiriatua : "Jesus Nazaretarra, juduen erregea". ²⁰ Judu ainitzek irakurri zuten izkirio hori, hiritik hurbil baitzen Jesus gurutzitzatu zuten lekua, eta hebrearrez, latinez eta grekoz zen izkirioa. ²¹ Juduen apezburuek Pilatori erran zioten  :
— Ez izkiria "juduen erregea", baizik "Gizon hunek erran du : juduen erregea naiz".
²² Pilatok ihardetsi zuen :
— Izkiriatuak izkiriatu.
²³ Jesus gurutzitzatu ondoan, soldaduek haren soinekoak hartu eta lau zati egin zituzten, zati bana, eta gero tunika. Bainan josturarik gabea baitzen, osoan ehoa, ²⁴ elkarren artean egin zuten : "Ez dezagun urra; xotxak atera ditzagun norena izanen den". Hola bete zen Liburu Sainduak diona :
Nere soinekoak elkarren artean dituzte partekatu, nere tunikaz xotxak ateratu*.
Hori egin zuten soldaduek.

²⁵ Jesusen gurutzearen ondoan zauden haren ama, amaren ahizpa*, Maria Kleofasen emaztea, eta Magdalako Maria. ²⁶ Jesusek, bere ama eta lumen ondoan maite zuen dizipulua ikusirik, erran zion amari : "Emaztea, horra zure semea". ²⁷ Gero, dizipuluari erran zion : "Horra zure ama". Eta ordutik dizipuluak bere etxean hartu zuen.

²⁸ Gero, Jesusek, guzia egina zela jakinik, Liburu Sainduak diona bete zadin, erran zuen : "Egarri naiz".
²⁹ Bazen han untzi bat ozpinez betea. Orduan, mustuka bat ozpinean busti eta, kanabera baten muturrean ezarririk, ahorat hurbildu zioten. ³⁰ Ozpina hartu zuenean, Jesusek erran zuen : "Dena egina da". Eta, burua apaldurik, azken hatsa eman zuen.

³¹ Bazkoko prestaketen egiteko eguna zen, eta juduek ez zuten nahi gorputzak sabatokari gurutzean egon zitezen, sabato hura bestaegun handia baitzen. Horrengatik, gurutzitzatueri zangoak hautsi* eta handik kenarazteko eskatu zioten Pilatori.
³² Joan ziren, bada, soldaduak eta zangoak hautsi ziozkaten Jesusekin gurutzitzatu zituzten bieri. ³³ Bainan, Jesusenganat heltzean, orduko hila zela ikusirik, ez ziozkaten zangoak hautsi; ³⁴ soldadu batek sahetsa zilatu zion lantzaz, eta berehala odola eta ura atera ziren. ³⁵ Ikusi duena lekuko da eta haren lekukotasuna egia da. Berak badaki egia diola, zuek ere sinets dezazuen. ³⁶ Hau Liburu Sainduak diona bete zadin gertatu da : Ez zaio hezurrik hautsiko*. ³⁷ Eta beste pasarte batean ere han dio : Zilatu dutenari behatuko diote*.

³⁸ Horiek hola Josep Arimateakoak Jesusen gorputza eremaiteko baimena eskatu zion Pilatori. Josep Jesusen dizipuluetarik zen, bainan ixilean, juduen beldurrez. Pilatok baimena eman zion; Josepek Joan eta gorputza ereman zuen. ³⁹ Etorri zen Nikodemo ere — behin gauaz Jesusen ikustera Joan zen hura — hogeita hamar bat kilo mirra eta aloe nahasirik* ekartzen zuela. ⁴⁰ Jesusen gorputza hartu eta oihalez inguratu zuten, usain gozoekin, juduek ehortzi ohi duten bezala.
⁴¹ Jesus gurutzitzatu zuten lekuan baratze bat bazen eta, baratzean, ordu arte nehor ezarri ez zen hilobi berri bat. ⁴² Hilobia hurbil izanik, han ezarri zuten Jesusen gorputza, hastera baitzoan juduen sabatoa.

20

¹ Asteko lehen egunean* Magdalako Maria hilobirat Joan zen goizean goizik, iluna zelarik oraino, eta harria hilobitik kendua ikusi zuen. ² Orduan, Simon Petriren eta Jesusek maite zuen beste dizipuluaganat laster egin zuen, eta erran zioten : "Jauna hilobitik ereman dute, eta ez dakigu non ezarri duten".
³ Ateraturik, orduan, Petri eta beste dizipulua hilobirat Joan ziren. ⁴ Biak elkarrekin zoatzin lasterka, bainan beste dizipulua Petri baino lasterrago zoan, eta lehenago heldu zen hilobirat. ⁵ Behatzeko ukurturik, oihalak zabal-zabala ikusi zituen, bainan ez zen sartu. ⁶ Haren ondotik Simon Petri etorri eta hilobian sartu zen. Oihalak zabal-zabala ikusi zituen, ⁷ bai eta Jesusek buruaren gainean zuen hiloihala ere; hau ez zagon oihalen artean zabal-zabala, baizik berex, biribilkaturik leku batean. ⁸ Orduan, sartu zen beste dizipulua ere, hilobirat lehen heldu zena. Ikusi eta sinetsi zuen. ⁹ Zeren, ordura arte ez zuten konprenitu Liburu Sainduak diona, Jesusek hiletarik piztu behar zuela.
¹⁰ Eta dizipuluak etxerat Joan ziren.

¹¹ Maria hilobi ondoan egon zen, nigarrez kanpoan. Nigarrez ari zela, hilobirat buruz ukurtu zen, ¹² eta bi aingeru ikusi zituen soineko xuritan, Jesusen gorputza finkatua izan zen tokian jarririk, bat burualdean eta bestea oinetan. ¹³ Aingeruek erran zioten :
— Emaztea, zergatik ari zira nigarrez ?
Harek ihardetsi :
— Nere Jauna ereman dute, eta ez dakit non ezarri duten.
¹⁴ Hori erran eta, gibelerat itzulirik, Jesus han zagola ikusi zuen, bainan ez zen ohartu Jesus zela. ¹⁵ Jesusek erran zion :
— Emaztea, zergatik ari zira nigarrez ? Noren bila zabiltza ?
Harek, baratzezaina zelakoan, erran zion :
— Jauna, zuk ereman baduzu, erradazu non ezarri duzun, eta nihaurek hartuko dut.
¹⁶ Jesusek erran zion :
— Maria !
Hunek, itzuli eta hebrearrez erran zion :
— Rabbuni ! (erran nahi baita Irakasle jauna).
¹⁷ Jesusek erran zion :
— Utz nezazu*, ez bainaiz oraino Aitarenganat igana. Bainan, zoazi nere haurrideenganat eta errozute nere eta zuen Aitarenganat noala, nere eta zuen Jainkoarenganat.
¹⁸ Magdalako Maria dizipulueri berriaren mezutzera Joan zen : "Jauna ikusi dut". Eta Jesusek errana kondatu zioten.

¹⁹ Asteko lehen egun hartan berean, arratsean, ateak hetsirik zauden dizipuluak, juduen beldurrez. Jesus etorri zen eta, heien erdian zagola, erran zioten : "Bakea zueri". ²⁰ Gero, eskuak eta sahetsa* erakutsi ziozkaten. Jauna ikustearekin bozkarioz bete ziren dizipuluak.
²¹ Jesusek berriz erran zioten : "Bakea zueri. Aitak igorri nauen bezala, nik ere igortzen zaituztet". ²² Hola mintzaturik, ufatu zioten gainerat eta erran : "Har zazue Izpiritu Saindua. ²³ Nori ere bekatuak barkatuko baitiozkatzue, Jainkoak ere barkatuko diozka; nori ere barkamendua ukatuko baitiozue, Jainkoak ere ukatuko dio".

²⁴ Tomas, Hamabietarik bat, Birazkakoa deitua, ez zen heiekin Jesus etorri zenean. ²⁵ Beste dizipuluek erran zioten :
— Jauna ikusi dugu.
Tomasek Ïhardetsi :
— Haren eskuetan itzeen marka ikusten ez badut, nere eria itzeen lekuan eta nere eskua haren sahetsean sartzen ez badut, ez dut sinetsiko.
²⁶ Zortzi egunen buruan, berriz ere barnean ziren dizipuluak, eta Tomas ere heiekin. Ateak hetsirik sartu zen Jesus eta, heien erdian zagola, erran zuen : "Bakea zueri". ²⁷ Gero, Tomasi erran zion :
— Emazu eria hemen eta beha nere eskueri; emazu eskua eta sar nere sahetsean. Ez izan fedegabea, fededuna bai.
²⁸ Tomasek ihardetsi
— Nere Jauna eta nere Jainkoa !
²⁹ Jesusek erran zion :
— Ikusi nauzulakotz duzu sinetsi ? Zoriontsuak ikusi gabe sinesten dutenak.

³⁰ Mirakuluzko beste seinale ainitz egin zuen Jesusek bere dizipuluen aitzinean, liburu huntan izkiriatuak ez direnak. ³¹ Hauek izkiriatu dira sinets dezazuen Mesias eta Jainkoaren Semea dela Jesus eta, sinetsiz, bizia izan dezazuen hari esker.

21

¹ Geroxeago, berriz agertu zitzaioten Jesus bere dizipulueri Tiberiadeseko laku-bazterrean. Hunela agertu zitzaioten : ² elkarrekin zauden Simon Petri, Tomas — Birazkakoa deitua —, Natanael —Galileako Kanakoa —, Zebedeoren semeak eta beste bi dizipulu. ³ Simon Petrik erran zioten :
— Arrantzara noa.
Besteek ihardetsi :
— Zurekin goatzi gu ere.
Atera eta untzirat igan ziren.
Bainan gau hartan deusik ez zuten harrapatu.
⁴ Argitu zuenean, Jesus lakubazterrean zagon; bainan dizipuluak ez ziren ohartu Jesus zela. ⁵ Jesusek erran zioten :
— Haurrak, baduzue jatekorik ?
Heiek ihardetsi :
— Ez.
⁶ Jesusek erran zioten :
— Bota zazue sarea untziaren eskuin alderat eta aurkituko duzue.
Hala egin zuten. Eta hainbeste arrain harrapatu zuten, non sarea ez baitzezaketen atera. ⁷ Orduan, Jesusek maite zuen dizipuluak Petriri erran zion : "Jauna da". Simon Petrik, Jauna zela entzun orduko, soinekoa jantzi (erantzia baitzuen) eta urerat jauzi egin zuen. ⁸ Beste dizipuluak untziz etorri ziren, arrainez bete sarea tiratuz, leihorretik hurbil baitziren, ehun bat metretan.
⁹ Untzitik jautsi eta ikatz gorriak ikusi zituzten, arraina eta ogia gainean. ¹⁰ Jesusek erran zioten : "Orai harrapatu arrainetarik ekarrazue".
¹¹ Simon Petri untzirat igan zen eta leihorrerat atera zuen sarea, ehun eta berrogeita hamahiru arrain handiz betea. Eta, hainbeste izanik ere, sarea ez zen urratu.
¹² Jesusek erran zioten : "Zatozte askaltzera".
Dizipuluetarik nehor ez zen ausartatzen nor zen galdatzera, baitzakiten Jauna zela. ¹³ Orduan, Jesusek, hurbildurik, ogia hartu eta eman zioten, eta berdin arraina.
¹⁴ Hirugarren aldia zen Jesus, hiletarik piztuz geroztik, bere dizipulueri agertzen zitzaiotela.

¹⁵ Askalondoan, Jesusek Simon Petriri erran zion :
— Simon, Joanesen semea, maite ote nauzu horiek baino gehiago ?
Harek erran zion :
— Bai, Jauna, badakizu maite zaitutala.
Orduan, Jesusek :
— Alha nere bildotsak.
¹⁶ Bigarren aldikotz erran zion :
— Simon, Joanesen semea, maite ote nauzu ?
Petrik, berriz :
— Bai, Jauna, badakizu maite zaitutala.
Jesusek orduan :
— Zaint nere ardiak.
¹⁷ Hirugarren aldikotz erran zion Jesusek :
— Simon, Joanesen semea, maite ote nauzu ?
Petri atsekabetu zen hirugarren aldikotz galdatu baitzion maite zuenez, eta ihardetsi zion :
— Jauna, denak badazkitzu, badakizu maite zaitutala.
Orduan, Jesusek erran zion :
— Alha nere ardiak. ¹⁸ Egiazegiaz diozut : Gazteago zinelarik, zuhaurek ezartzen zinuen gerrikoa eta nahi zinuen lekurat joaiten zinen; zahartuko zirelarik, ordea, besoak altxatuko ditutzu eta beste batek ezarriko dautzu gerrikoa eta nahiko ez duzun lekurat eremanen zaitu.
¹⁹ Hola mintzatu zen adiarazteko Petrik nolako heriotzeaz* goretsi behar zuen Jainkoa. Gero, erran zion :
— Jarraik neri.

²⁰ Petrik, itzuli eta Jesusek maite zuen dizipulua ondotik heldu ikusi zuen, afaltzean burua Jesusen bular gainean ezarririk, "Jauna, nor da salduko zaituena ?" galdatu ziona. ²¹ Hura ikustearekin, bada, Petrik Jesusi galdatu zion :
— Jauna, eta hori zer ?
²² Jesusek ihardetsi :
— Ni etorri arte egon dadin nahi badut, zuri zer zaitzu ? Zu, jarraik neri.
²³ Hortarik zabaldu zen fededunen artean dizipulu hura ez zela hilen. Jesusek, ordea, ez zion erran ez zela hilen, baizik : "Ni etorri arte egon dadin nahi badut, zuri zer zaitzu ?"

²⁴ Dizipulu hura da gauza hauetaz lekukotasun emaiten duena eta izkiriatu dituena, eta guk badakigu haren lekukotasuna egia dela.
²⁵ Beste gauza ainitz ere egin zuen Jesusek. Bederazka izkiriatzen balira, nik uste mundu osoa ez litzatekeen aski izkiriatu liburu guzien ohatzeko.